Wypalenie szkolne jako mediator relacji między perspektywą temporalną a nasileniem depresji u adolescentów

Abstract

Zaburzenia depresyjne oraz syndrom wyczerpania sił w grupie uczniów to zjawiska, które w swoim przebiegu cechują się długim czasem trwania oraz stopniową eskalacją symptomów. Dotychczasowe wyniki badań potwierdziły, że obydwa powyższe zjawiska stanowią istotne czynniki utrudniające a nawet blokujące rozwój jednostki. Jednocześnie obydwa wiążą się z utratą zasobów umożliwiających efektywne funkcjonowanie w środowisku i radzenie sobie z wyzwaniami. Jednym z takich zasobów jest umiejętność zachowania równowagi pomiędzy różnymi perspektywami temporalnymi. Celem przeprowadzonego projektu badawczego było sprawdzenie mediacyjnej roli wypalenia szkolnego w relacji pomiędzy perspektywą temporalną a poziomem depresji u adolescentów. Badaniami objęto grupę 355 uczniów (w tym 61,6% dziewcząt) z III klas szkół ponadpodstawowych (średnia wieku 18.5). W badaniu wykorzystano trzy narzędzia psychologiczne tj. skalę wypalenia szkolnego dla młodzieży SSBS, pełną wersje Kwestionariusz Perspektywy Temporalnej Zimbardo i Boyda oraz skalę depresji Kutchera dla Młodzieży. Uzyskane dane potwierdziły występowanie istotnych związków między wskaźnikami perspektywy temporalnej a depresją i wypaleniem szkolnym u uczniów. Wyniki analizy mediacyjnej ujawniły, że przeszła perspektywa temporalna oraz fatalistyczna perspektywa teraźniejsza były zarówno bezpośrednio związane z depresją, jak również poprzez wypalenie szkolne. Wykazano również, że koncentracja na doraźnych hedonistycznych celach nabiera istotnego znaczenia dla nasilenia depresji dopiero po uwzględnieniu w modelu poziomu wypalenia szkolnego. Przyszła perspektywa czasowa jedynie pośrednio była związana z poziomem depresji poprzez mediator. Uzyskane dane sugerują konieczność projektowania oddziaływań pomocowych skierowanych do młodzieży doświadczającej depresji i wypalenia szkolnego, uwzględniających kształtowanie efektywnego zarządzania perspektywą temporalną.

Adolescent depression and school burnout syndrome in a group of students are phenomena that are characterized by a long duration and a gradual escalation of symptoms. The prior studies confirmed that both of the above mentioned constructs constitute significant factors hindering are even blocking the development. At the same time, both are associated with the loss of resources enabling efficient functioning in the environment and coping with challenges. One such resource is the ability to maintain a balance between different areas of temporal orientation. The aim of the current study was to test the mediating effect of school burnout on the relationships between time perspective indicators and the level of depression in the group of adolescents. The study sample was 355 students (including 61.6% girls) from grade 3 of collage schools (mean age 18.5). Three psychological tools were used in the study i.e. the SSBS school burnout scale for youth, the Zimbardo Time Perspective Inventory, and the Kutcher Depression Scale for youth. The data obtained confirmed significant relationships between the time perspective indicators, depression and school burnout. The results of the mediation analysis revealed that the past time perspective and the fatalistic present time perspective are both directly related to depression and may be related to it through school burnout. It has also been proven that the focus of a person on immediate hedonistic goals becomes significant for the severity of depression only after taking into account the level of school burnout in the model. The future time perspective was only indirectly related to the level of depression via the mediator – school burnout. The obtained data suggest the necessity to design psychological interventions aimed at the group of young people expe riencing depression and school burnout, taking into account the development of effective mental time management.