Prawa kobiet a polska konstytucja z 22 lipca 1952 r. w materiałach Polskiej Kroniki Filmowej

Abstract

W artykule przeanalizowano zapisy dotyczące praw kobiet w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 22 lipca 1952 r. oraz ich odzwierciedlenie w materiałach Polskiej Kroniki Filmowej, zwłaszcza w wydaniach z lat 50. ubiegłego wieku. Konstytucja, uchwalona w okresie stalinizacji i wzorowana na sowieckich rozwiązaniach, miała silnie programowy i deklaratywny charakter. Wprowadzała formalne równouprawnienie kobiet, co miało legitymizować nową władzę i wpływać na mobilizację społeczeństwa. Analiza materiałów PKF wskazuje, że kronika akcentowała te aspekty praw kobiet, które były tożsame z bieżącymi potrzebami państwa – głównie wizerunek kobiety aktywnej zawodowo, uczestniczącej w industrializacji, oraz matki wspieranej przez państwo. Kwestie realnego udziału kobiet w procesach decyzyjnych, faktycznej równości płac czy trudności w godzeniu ról zawodowych i rodzinnych były marginalizowane. Obraz kreowany w PKF stanowił zatem propagandową konstrukcję, mającą budować pozytywny wizerunek systemu, a nie wiernie odzwierciedlać rzeczywistość.

This article analyses the regulations concerning women’s rights in the Constitution of the People’s Republic of Poland of 22 July 1952 and their reflection in the materials of the Polish Film Chronicle, particularly the 1950s editions. The Constitution, enacted during the period of Stalinisation and modelled on Soviet solutions, was strongly programme-based and declarative in nature. It introduced formal equality for women, which was intended to legitimise the new authorities and influence the mobilisation of society. Analysis of the PKF materials indicates that the Chronicle highlighted those aspects of women’s rights that were consistent with the current needs of the state – mainly the image of the economically active woman participating in industrialisation and the mother supported by the country. The issues of women’s real participation in decision-making processes, real wage equality or the difficulties of reconciling professional and family roles were marginalised. The image created in PKF was therefore a propaganda construct, intended to build a positive image of the system rather than faithfully reflect reality.