Zapamiętany krajobraz kulturowy rodzinnych stron w świetle twórczości emigracyjnego pisarza Adama Tomaszewskiego (1918‒2002)

Abstract

Artykuł nawiązuje do prozy polskiego pisarza emigracyjnego Adama Tomaszewskiego, głównie do czterech tomów poświęconych jego rodzinnemu miastu. Bogaty i wielobarwny, Breughlowski obraz miasta z czasów dwudziestolecia międzywojennego, przetworzony literacko ze wspomnień pisarza, został w niniejszym tekście poddany analizie i interpretacji za pomocą dwóch kategorii: miejsca autobiograficznego i krajobrazu kulturowego. W rezultacie powstało historyczne studium twórczości Tomaszewskiego, będące próbą jednoczesnego uchwycenia problemu czasu historycznego, pamięci i przestrzeni. Przestrzeń miasta w prozie Tomaszewskiego, odczytana przez historyka, jawi się jako rezultat działań wielu pokoleń, synteza nakładających się warstw kulturowych, tworzących rodzaj palimpsestu kulturowego. Przestrzeń ta podlega interpretacji jako wyznacznik tożsamości kulturowej oraz jest podstawą dla rekonstrukcji dwóch regionalizmów: dawnego i współczesnego.

The article refers to the prose of Polish emigrant writer, Adam Tomaszewski, especially to four volumes dedicated to his hometown. The rich and multicoloured, Bruegel picture of the town from the times of interwar period, literary processed from writer’s memories, was analyzed and interpreted using two categories: autobiographical place and cultural landscape. In effect, the historical study of works of Tomaszewski was created, which was an attempt to grasp simultaneously the problem of historical time, memory and space. The space of the city in the prose of Tomaszewski, read by historian, seems to be an effect of activities of many generations, a synthesis of superimposed cultural layers, which created a type of cultural palimpsest. That space is interpreted as an indicator of cultural identity and is a basis of reconstruction of two regionalisms: old and contemporary.