Budowa rzeźni miejskiej w Białymstoku w latach 1911-1914 według projektu firmy „Windschild & Langelott” oraz jej funkcjonowanie do 1919 r.

Abstract

Artykuł prezentuje okoliczności powstania nowoczesnej rzeźni miejskiej w Białymstoku, zbudowanej w latach 1912-1914, a także jej funkcjonowanie do 1919 r. Nowa ubojnia zastąpiła stary zakład, istniejący już przed 1868 r., przy przedłużeniu ul. Fabrycznej poza granice miasta. Ze względu na jej zły stan sanitarny w 1898 r. ówczesne władze miejskie rozpoczęły starania o uzyskanie zgody na budowę nowej rzeźni, którą zlokalizowano na uroczysku „Parszyno”, tuż za miastem, przy szosie do Warszawy (Szosa Żółtkowska). W 1901 r. dokonano wykupu gruntów pod inwestycję, ale z dalszymi pracami wstrzymano się do 1911 r. W tym roku wybrano wykonawcę projektu – bydgoską firmę Windschild&Langelott. Do końca 1911 r. trwały prace nad projektem rzeźni, którą urządzono według nowoczesnych wzorców niemieckich (zawierała oddzielne sale uboju, chłodnie, stację badania mikroskopowego, wszystko połączone szerokim korytarzem w ramach jednego budynku). W kwietniu 1912 r. prezydent miasta podpisał umowę z przedstawicielem bydgoskiej firmy, mocą której budowa miała zostać ukończona do grudnia 1912 r. Prace wykończeniowe i wyposażeniowe trwały do pierwszych miesięcy 1914 r. Ubojnię otworzono 20 marca 1914 r. W międzyczasie ustalono podstawowe zasady funkcjonowania zakładu, dokumentację, cenniki itd. W ciągu pierwszych ośmiu miesięcy działania w rzeźni zabito ponad 40 tys. zwierząt gospodarskich, z których łączny dochód przyniósł miastu 32 tys. rubli. Przewidywano, że w 1915 r. wpływy z uboju w rzeźni miejskiej przekroczą 50 tys. rubli. W realizacji tych planów przeszkodziła I wojna światowa. W sierpniu 1915 r. miasto zostało zajęte przez wojska niemieckie, które przejęły ubojnię, przekształcając ją w rzeźnię etapową nr 838. W rękach władz polskich znalazła się dopiero 19 lutego 1919 r.