Праблема фемiнiзму ў “жаночай” лiтаратуры на мяжы ХIХ–ХХ стст. i ХХ–ХХI стст.: беларускi, украiнскi, польскi кантэкст

Abstract

W artykule omówiono problemy feminizmu w aspekcie socjokulturowych właściwości czasu. Indywidualność autorki w twórczości kobiecej jest wynikiem wpływu na myślenie artystyczne ruchu emancypacyjnego (przełom XIX i XX wieków), który akceptuje obecność samowystarczalności w biologicznej naturze człowieka (przełom XX i XXI wieków). Przedmiotem badań są utwory polskich, ukraińskich i białoruskich pisarek. W pierwszej części są to utwory E. Orzeszkowej, G. Zapolskiej, A. Paszkiewicz (Ciotki), O. Kobylańskiej, Lesi Ukrainki, w drugiej części – M. Gretkowskiej, N. Babinej, O. Bobkowej, M. Wajcieszonok, T. Garelikowej, O. Zabużko, L. Kostenko, W. Szymborskiej. Autorzy artykułu dochodzą do wniosku, iż nie należy uważać szczególnych oznak feminizmu, które zależą od praktyk psychofizycznych, za niezbędną część twórczości każdej autorki. Jeśli zaś takie cechy znajdują się w twórczości kobiecej, to ich obecność przybiera różne formy. Jest to zatem zjawisko bardzo indywidualne, ponieważ cechy, o których mowa, wynikają z talentu, natury, duszy, intelektu, pluralizmu narodowego, indywidualnego i socjalno-społecznego doświadczenia.

In the article the feminist problems investigated from the perspective of social and cultural background of the time are discussed. It is stated that individual traits of the author in feminist writing are predetermined by the influence of feminist movement (on the turn of the 19th c.) which acknowledges the presence of self-esteem in biological nature of the man (on the turn of the 20th c.). Literary works of Polish, Ukrainian and Belarusian women-writers constitute the subject of our research. In the first part of the article the works of E. Ozheshko, G. Zapolskaya, A. Pashkevich (Tsiotka), O. Kobilianskaya, Lesia Ukrainka are examined, in the second part – those of M. Gretkovskaya, N. Babina, O. Babkova, M. Vaiteshonok, T. Garelikova, O. Zabugko, L. Kostenko, V. Shimborskaya. The authors come to the conclusion that feminist traits cannot be considered as an obligatory part of literary writing of a woman-author as they depend on psychological and physical experience. They are always expressed in an individual way because they result from talent, natural forces, peculiarities of soul, intelligence, combination of national, individual and social experience.