Działania artystyczne w więzieniu: konteksty, funkcje i przykłady zastosowań

Abstract

Możliwości oddziaływania sztuki w warunkach izolacji więziennej są wieloaspektowe i stwarzają szansę podniesienia poziomu efektywności resocjalizacji. Fakt ten został dostrzeżony przez penitencjarystów już kilkadziesiąt lat temu, jednak próby naukowego opisu zjawiska więziennej terapii z wykorzystaniem sztuki pojawiają się z większą częstotliwością dopiero w minionych dwóch dekadach. W pierwszej części artykułu została krótko scharakteryzowana specyfika dolegliwości związanych z izolacją więzienną; opisano także strategie adaptacyjne więźniów. Następnie skupiono się na znaczeniu, funkcjach i wybranych przykładach programów oddziaływań artystycznych w wymiarze penitencjarnym. W dalszej części artykułu dokonano charakterystyki projektu „Labirynt Wolności”, zrealizowanego w 2012 roku w Zakładzie Karnym w Nowym Wiśniczu, ze szczególnym uwzględnieniem wypowiedzi osadzonych na temat wolności. Podsumowaniem opracowania są wnioski dotyczące możliwości diagnostycznego i terapeutycznego wykorzystania artystycznych wypowiedzi osób pozbawionych wolności.

During the last twenty years one can observe the intensification of research on the influence of art on prisoners. The results of studies conducted show, that artistic activities in penitentiaries have therapeutic, educational and recreational value. Artistic activity can also improve prisoner’s chances of successfully adapting to their social environment. In the first part of the paper specific problems associated with prison isolation, including prisoners adaptation strategies, have been described. Then selected examples of prison art programs, their meaning and functions are characterized. The aim of third part of the article is to present„Labyrinth of Freedom” project conducted in 2012 in Nowy Wiśnicz prison. The project described creates an opportunity to use means of expression offered by art, and so develop the inmate’s consciousness.