Zachowania konsumpcyjne seniorów w kontekście uwarunkowań ekonomiczno-społecznych

Abstract

Cel - Celem artykułu jest przedstawienie zachowań seniorów na rynku konsumpcyjnym na tle uwarunkowań ekonomiczno społecznych ze szczególnym uwzględnieniem ich roli w procesie podejmowania decyzji zakupowych. W części empirycznej przedstawiono, na ile liczba osób zamieszkujących gospodarstwo domowe determinuje podejmowanie decyzji nabywczych dotyczących wybranych produktów, oraz określono wpływ dochodu osób starszych na częstotliwość dokonywania zakupów spontanicznych oraz nabywania produktów w promocyjnych, niższych cenach. Metoda badań - Metodą badawczą zastosowaną w badaniu własnym był sondaż diagnostyczny. Ankieta została przeprowadzona wśród 688 respondentów, przy wsparciu 15 podmiotów z terenu całej Polski, takich jak: Uniwersytety Trzeciego Wieku, Centra Seniorów, Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej oraz Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów. Dobór próby miał charakter kwotowy. Analizy statystycznej dokonano w programie IBM SPSS Statistics. Wnioski - Osoby starsze stają się coraz bardziej świadomymi konsumentami, przyjmującymi nie tylko rolę decydentów i zaopatrzeniowców, ale także inicjatorów zakupów. Ich rosnący udział na rynku konsumpcyjnym sprzyja budowaniu nowego wizerunku starszych konsumentów jako osób coraz bardziej zainteresowanych i otwartych na nowości, mających skłonność do spontanicznych zakupów. Na zachowania seniorów na rynku konsumpcyjnym ma wpływ wielkość ich gospodarstw domowych. Możliwość podejmowania decyzji zakupowych nie tylko własnych, ale także dotyczących ich bliskich podtrzymuje aktywność zarówno ekonomiczną, jak i społeczną seniorów. Oryginalność / wartość / implikacje / rekomendacje - Artykuł podejmuje problematykę zachowań seniorów na rynku konsumpcyjnym w kontekście interdyscyplinarnych uwarunkowań nie tylko ekonomicznych, lecz również socjologicznych, związanych ze znaczeniem wielkości gospodarstwa domowego seniorów w procesie podejmowania decyzji nabywczych. Wartość aplikacyjną opracowania stanowi także podjęcie problematyki wizerunku współczesnego seniora jako podmiotu na rynku konsumpcyjnym, zrywającego z jego dotychczasowym postrzeganiem jako tradycyjnego i opornego uczestnika nowych trendów w konsumpcji. Ten aspekt wymaga pogłębienia w dalszych badaniach, zwłaszcza z zastosowaniem metodyki jakościowej opartej na rozpoznaniu kodów kulturowych oraz metafor dotyczących konsumpcji seniorów.

Purpose - The aim of the article was to present the behaviour of seniors in the consumer market in view of economic and social conditions, with a particular emphasis on their role in making purchasing decisions. The empirical part shows to what extent their income and the price of products influence the behaviour of seniors on the consumer market, and what role they most often play in purchasing decisions, as well as the importance of their household size in the context of the frequency and place of making purchases. Research method - In this study, a diagnostic survey was used as a research method. The survey was conducted among 688 respondents, with the support of 15 entities from all over Poland, such as: Universities of the Third Age, Senior Centres, Municipal Social Welfare Centres and the Polish Association of Pensioners and Disabled Persons. The sample was selected by quota. The statistical analysis was performed in the IBM SPSS Statistics program. Results - Consumer awareness among older people is increasing, and they are taking on the role of not only decision makers and suppliers, but also initiators of purchase. Their growing share in the consumer market helps build a new image of older consumers as people who are more and more interested and open to new things, and prone to spontaneous purchases. Their behaviour on the consumer market is influenced by the size of their households. The ability to make purchasing decisions not only for themselves, but also for their loved ones, maintains both their economic and social activity. Originality / value / implications / recommendations - The article addresses the issue of the behaviour of seniors as consumers in the context of interdisciplinary conditions, not only economic, but also sociological ones related to the importance of the size of the seniors’ household in the process of making purchasing decisions. The application value of the study also includes addressing the issue of the image of the modern senior as an entity in the consumer market, breaking with the perception of being a traditional and conservative participant in new trends in consumption. This aspect requires further research, especially using qualitative methodology based on the recognition of cultural codes and metaphors regarding the consumption models of seniors.