Tendencja do zawężania kategorii osób objętych pragmatyką zawodową – dyskusja wokół Karty Nauczyciela. Perspektywa społeczno-pedagogiczna oraz prawna

Abstract

Niniejsze opracowanie ma charakter interdyscyplinarny, łączy doświadczenia i zainteresowania autorki, które obejmują kwestie związane z prawem pracy i szeroko rozumiane kwestie społeczno‑pedagogiczne. To właśnie na styku dwóch dyscyplin naukowych (prawa i pedagogiki) udało się dostrzec problem badawczy, dotyczący rozwijającej się skłonności władz do wyłączania spod Karty Nauczyciela kolejnych grup pracowników. Dlatego też celem badawczym tego artykułu jest rekonstrukcja i opis przejawów tytułowej tendencji do zawężania kategorii osób wykonujących zawody pedagogiczne, których stosunek pracy regulowany jest przez przepisy Karty Nauczyciela oraz nakreślenie możliwych konsekwencji tendencji, o której mowa. Główną osią problemową opracowania jest kluczowy aspekt funkcjonowania nauczycielskiej pragmatyki zawodowej Karty Nauczyciela, który, zarówno w pracach naukowych, jak i publicystycznych, jest pomijany. W dyskursie naukowym na gruncie pedagogiki i prawa problem tendencji do zawężania kategorii osób objętych pragmatyką zawodową nie istnieje. Ma to konsekwencje dla praktyki pedagogicznej i szeroko rozumianej rzeczywistości edukacyjnej. Celem niniejszego opracowania jest zwrócenie uwagi na zmiany w podstawowej ustawie oświatowej, które zostały już dokonane, oraz na jeden z projektów zmian, który nie został wprowadzony, ale wciąż jest dyskutowany i zyskał sporą aprobatę. Nade wszystko celem tego opracowania jest zwrócenie uwagi na kwestie nieobecne w środowiskach prawniczych i pedagogicznych, ze szczególnym uwzględnieniem ich społecznych i edukacyjnych konsekwencji. Bowiem pod pretekstem troski o braki kadrowe (które są obecnie bardzo realne i dotkliwe) stworzono skuteczny sposób na obniżenie kosztów pracowniczych. Przy okazji jednak sposób ten prowokuje szereg konsekwencji, które koncentrują się wokół obniżenia jakości usług edukacyjnych: kształcenia, wychowania i opieki. W artykule eksponowana jest krytyczna perspektywa społeczno‑pedagogiczna oraz prawna, dzięki czemu czytelnicy mogą zyskać szerszy ogląd problemu. Na potrzeby tekstu zastosowano metodę analizy źródeł wtórych, poddając analizie teksty prawne będące przedmiotem opracowania. Włączono również do narracji teksty publicystyczne i wątki etnograficzne, wynikające z doświadczeń autorki w roli wykładowczyni akademickiej i badaczki rzeczywistości edukacyjnej i społecznej.

This study is interdisciplinary in nature, combining the author’s experiences and interests, which include issues related to labor law and broadly understood socio-pedagogical issues. It was at the intersection of two scientific disciplines (law and pedagogy) that a research problem was identified regarding the authorities’ developing tendency to exclude subsequent groups of employees from the Teacher’s Charter. Therefore, the research goal of this article is to reconstruct and describe the manifestations of the tendency in question to narrow down the categories of people performing teaching professions whose employment relationship is regulated by the provisions of the Teacher’s Charter and to outline the possible consequences of the tendency. The main problem axis of the study is the key aspect of the functioning of the teachers’ professional pragmatics of the Teacher’s Charter, which is omitted both in the scientific and journalistic works. In the scientific discourse on pedagogy and law, the problem of the tendency to narrow down the categories of people covered by professional pragmatics does not exist. This has consequences for pedagogical practice and for the broadly understood educational reality. The aim of this study is to draw attention to the changes in the basic education act that have already been made and to one of the draft changes that has not been introduced, but it is still being discussed and has gained considerable approval. Above all, the aim of this study is to draw the reader’s attention to the issues absent in legal and pedagogical circles, with particular emphasis on their social and educational consequences. The pretext of caring about staff shortages (which are currently very real and severe), was used as an effective way to reduce employee costs. At the same time, however, this method provokes a number of consequences that focus on reducing the quality of educational services: education, upbringing and care. The article presents a critical socio-pedagogical and legal perspective, thanks to which readers can gain a broader view of the problem. For the purposes of the text, the method of analyzing secondary sources was used, analyzing the legal texts that were the subject of the study. Journalistic texts and ethnographic threads, resulting from the author’s experience as an academic lecturer and a researcher of educational and social reality, were also included in the narrative.