Konstytucyjny status indywidualnych gospodarstw rolnych a stan wojenny

Abstract

Od przyjętego w konstytucji ustroju bądź też szerzej – reżimu politycznego, zależy ustrój własnościowy – dominujący model własności. W każdym z ustrojów mogą jednak wystąpić pewne wyłomy czynione ze względu na różnorodne uwarunkowania polityki wewnętrznej. W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uprzywilejowaną pozycję miały Państwowe Gospodarstwa Rolne i rolnicze spółdzielnie produkcyjne. Komunistom nie udało się jednak w całości skolektywizować polskiego rolnictwa na wzór Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich. Ochrona wolności i praw człowieka, w tym ochrona własności indywidualnej zawarta w ówczesnej konstytucji, miała jednak charakter bardziej propagandowy niż realny. Nie mogła ona bowiem naruszać podstawy ustroju socjalistycznego (czy też raczej komunistycznego). Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nie przewidywała gwarancji formalnych ochrony praw obywatelskich. Większy nacisk kładziono na gwarancje materialne, czyli uprawnienia o charakterze socjalnym. Lata 1980–1981 to rozwój niezależnego związku zawodowego „Solidarność”. Jego odłamem (choć formalnie niezależnym), był Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Wprowadzenie stanu wojennego miało zdławić dążenia wolnościowe polskiego społeczeństwa. Można to określić jako tak zwaną metodę „kija”. Metoda „marchewki” skierowana była natomiast do znaczącej grupy społecznej, jaką byli rolnicy indywidualni. Aby odwieść ich od działalności „kontrrewolucyjnej”, przedstawiciele partii zaproponowali uchwalenie nowelizacji konstytucji, kładącej nacisk na ochronę indywidualnych gospodarstw rolnych.

The property regime – the dominant model of ownership – depends on the regime adopted in the constitution, or more broadly, on the political regime. In each of the regimes, however, there may be some exceptions made due to various domestic policy considerations. In the People’s Republic of Poland, State Farms had a formally dominant and privileged position. However, the communists did not succeed in fully collectivising the Polish agriculture along the lines of the Union of Soviet Socialist Republics. However, the protection of human freedoms and rights, including the protection of individual property contained in the Constitution of the time, was more propaganda than reality. For it could not violate the basis of the socialist (or rather communist) system. The Constitution of the People’s Republic of Poland, did not provide formal guarantees for the protection of civil rights. More emphasis was placed on material guarantees, i.e. entitlements of a social nature. The years 1980–1981 saw the development of the independent trade union, “Solidarity”. Its offshoot (albeit formally independent) was the Independent Self-Governing Trade Union of Individual Farmers, “Solidarity”. The introduction of martial law was intended to crush the freedom aspirations of the Polish society. This can be described as the so-called “stick approach”. The “carrot” approach, on the other hand, was aimed at a significant social group – individual farmers. In order to dissuade them from “counter-revolutionary” activity, party representatives proposed the adoption of an amendment to the Constitution, emphasising the protection of individual farms.