Umowy o zarządzanie w świetle transformacji gospodarczej w Polsce

Abstract

Umowy o zarządzanie stanowią wyjątkowo niejednolitą kategorię prawną – jest to przykład umowy o świadczenie usług, niestypizowanej przez ustawodawcę w aktach prawnych jako szczególny rodzaj umowy, a jednocześnie w ustawach szczególnych znajdują się bezpośrednie rozwiązania dotyczące zarządzania przedsiębiorstwem. Brak jednej regulacji, a więc i definicji legalnej, a jednocześnie powszechne wykorzystanie umów o zarządzanie w obrocie prawnym powoduje, że w odniesieniu do poszczególnych ich elementów powstaje wiele wątpliwości. Przedmiot umowy o zarządzanie stanowi obiekt zainteresowania przedstawicieli wielu gałęzi prawa, poczynając od prawa cywilnego, handlowego oraz prawa pracy, kończąc na prawie podatkowym oraz ubezpieczeń społecznych. W okresie gospodarki centralnie sterowanej osobami zarządzającymi byli w szczególności kierownicy lub dyrektorzy przedsiębiorstw, jednak biorąc pod uwagę poprzedni ustrój gospodarczy, należy stwierdzić, że zakres możliwych działań był ograniczony (przede wszystkim wytycznymi partyjnymi). Kontrakty menedżerskie w aktualnym rozumieniu pojawiły się w polskiej rzeczywistości wraz z rozpoczęciem transformacji gospodarczej, czego wyrazem było zwiększające się zapotrzebowanie na profesjonalistów posiadających wiedzę odnośnie do nowoczesnego zarządzania przedsiębiorstwami. W publikacji wykorzystano literaturę przedmiotu, akty prawne oraz orzecznictwo – kontrakt menedżerski jest bowiem zjawiskiem interdyscyplinarnym i wieloaspektowym. Analiza została przeprowadzona głównie na podstawie metody porównawczej, historycznoprawnej oraz dogmatycznoprawnej. Z uwagi na złożoność problematyki (i jej interdyscyplinarny charakter) należy podkreślić, że wyczerpujące omówienie wszystkich kwestii nie było możliwe w ramach opracowania, w związku z czym w opracowaniu skupiono się na najważniejszych aspektach.

Management contracts are an exceptionally heterogeneous legal category – it is an example of a service contract, not stylized by the legislator in legal acts as a special type of contract, and at the same time there are direct solutions for the management of the enterprise in special laws. There is no single regulation, and therefore no legal definition, and at the same time the widespread use of management contracts in legal transactions causes many doubts to arise with regard to their various elements. The subject of the management contract is an object of interest for representatives of many branches of law, starting with civil law, commercial law and labor law, and ending with tax law and social security law. During the period of centrally controlled economy, managing directors were in particular managers or directors of enterprises, but taking into account the previous economic system, it must be said that the scope of possible activities was limited (primarily by party guidelines). Managerial contracts in the current sense appeared in the Polish reality with the beginning of economic transformation, which was reflected in the increasing demand for professionals with the knowledge of modern business management. The purpose of this study is to present the types of management contracts, including those from a historical perspective, and the importance of management contracts (in particular, management contracts). The publication draws from the literature on the subject, legal acts and case law – as the management contract is an interdisciplinary and multifaceted phenomenon. The analysis was carried out mainly on the basis of the comparative, historical-legal and dogmatic-legal methods. Given the complexity of the issue (and its interdisciplinary nature), it should be emphasized that an exhaustive discussion of all issues was not possible within the framework of the study, so the study focuses on the most important aspects.