Centralne zrzeszenia związków samorządu terytorialnego wobec przejęcia w 1932 roku egzekucji administracyjnej przez urzędy skarbowe

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie okoliczności uchwalenia w 1932 r. ustawy o przejęciu egzekucji administracyjnej przez władze skarbowe oraz o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych, a także szeregu inicjatyw podejmowanych przez Związek Miast Polskich, Związek Powiatów RP i Związek Gmin Wiejskich ostrzegających, że jej przyjęcie przyczyni się do pogłębienia kryzysu finansów komunalnych. Gdy jednak została ona uchwalona, starały się one wpłynąć na kształt wydanych na jej podstawie przepisów wykonawczych. Wobec tego, że Rada Ministrów tylko w bardzo niewielkim stopniu uwzględniła propozycje zgłoszone przez centralne zrzeszenia związków samorządu terytorialnego, kierowały one do naczelnych władz państwowych liczne memoriały z kolejnymi propozycjami, uzasadniając je potrzebą przeciwdziałania negatywnym skutkom wprowadzonych regulacji.Ustawa z dnia 10 marca 1932 r. o przejęciu egzekucji administracyjnej przez władze skarbowe oraz o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych, a zwłaszcza wydane na jej podstawie akty prawne wykonawcze, osłabiły w znacznym stopniu samodzielność finansową związków samorządowych i tym samym ich odpowiedzialność za realizację zaplanowanych dochodów budżetowych, a w konsekwencji także możliwości realizacji ciążących na nich zadań. Rozwiązania te przetrwały do końca Polski międzywojennej. Postulat przywrócenia związkom samorządowym prawa egzekucji należnych im danin publicznych ponawiali także posłowie, najczęściej w trakcie corocznych debat nad projektem budżetu państwa. Wielce wymowne jest w tej sprawie stanowisko sejmowej Komisji Budżetowej, która w sprawozdaniu o projekcie ustawy skarbowej i preliminarzu budżetowym na rok 1939/40 wyraziła przekonanie, iż przywrócenie związkom samorządowym prawa egzekucji danin komunalnych i niektórych podatków państwowych przyniosłoby „dużą poprawę w finansach samorządowych”. W artykule poddano analizie w szczególności akty prawne, źródła parlamentarne i inne materiały źródłowe, posługując się metodą historycznoprawną.

The article aims to present the circumstances related to the passing, in 1932, of the act on the assumption of the right of administrative enforcement by the fiscal authorities and on the enforcement proceeding of the tax offices, and to describe a number of initiatives taken by the Association of Polish Cities, the Association of Polish Districts and the Association of Rural Municipalities, forewarning that adoption of the act would exacerbate the crisis in municipal finances. Moreover, when the act was adopted, the associations made attempts to impact the final shape of the secondary legislation based on the act. Due to the fact that the Council of Ministers only rarely took into account proposals lodged by the central associations of local governments, the latter filed numerous memoranda with the general national authorities; in these documents they put forth other proposals and justified them with a need to prevent negative effects of the implemented regulations.The Act of 10 March 1932 on the assumption of the right of administrative enforcement by the fiscal authorities and on the enforcement proceeding of the tax offices, and in particular, the secondary issued legislation based on that, significantly impaired the financial independence of local government associations while reducing their responsibility for achieving the planned budget revenues and, consequently, adversely affected their ability to perform the tasks incumbent upon them. These measures survived until the end of the interwar Poland. Voices postulating that the local government associations should regain the right to enforce the public levies due to them were also raised by the members of parliament, most commonly during the annual discussions on the draft state budget. A highly revealing position in this regard was presented by the parliamentary Budget Commission in a statement concerning the draft fiscal act and preliminary budget for the year 1939/40, which expressed an opinion that restoration of local government associations’ right to enforce payment of municipal levies and certain state taxes would “significantly improve the finances of the local governments”. The article in particular examined legal acts, parliament records and other source materials, for which the historical and legal review methods were applied.