Ewolucja instytucji prawnej więzi członkowskiej w spółdzielczej kasie oszczędnościowo‑kredytowej (unii kredytowej)

Abstract

Celem artykułu jest zbadanie ewolucji instytucji prawnej więzi członkowskiej w spółdzielczej kasie oszczędnościowo -kredytowej (unii kredytowej) w prawie polskim. Teza badawcza artykułu stanowi, że wymóg połączenia członków więzią społeczną (członkowską) istniał w historycznych spółdzielniach (kasach) oszczędnościowo-pożyczkowych. Teza badawcza stanowi także, że w ewolucji więzi członkowskiej funkcjonowała więź terytorialna, oparta na miejscu zamieszkania członków spółdzielni. Artykuł przygotowano, posługując się metodami historycznoprawną, dogmatycznoprawną i prawno-porównawczą. W artykule przedstawiono genezę spółdzielni (kas) oszczędnościowo -pożyczkowych w Polsce.W ramach genezy tego typu spółdzielni zidentyfikowano wymóg istnienia więzi społecznej między jej członkami, określając ją jako warunki członkostwa i otrzymywania usług finansowych ze strony spółdzielni (kasy). W tym celu przedstawiono model spółdzielni oszczędnościowo -pożyczkowej Fryderyka Wilhelma Raiffeisena,sytuację spółdzielni oszczędnościowo -kredytowych w Polsce po wejściu w życie dekretu z dnia 25 października 1948 r. o reformie bankowej, regulację więzi członkowskiej w spółdzielczych kasach oszczędnościowo -kredytowych na gruncie ustawy z 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo -kredytowych i w obecnym stanie prawnym, w świetle ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Analizę historycznoprawną i dogmatycznoprawną uzupełniają wnioski wynikające z zastosowania metody prawno -porównawczej, w ramach której odwołano się do ustawodawstwa Stanów Zjednoczonych Ameryki, Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz Litwy. We wnioskach wskazano, że więź terytorialna istniała w różnych postaciach przed wprowadzeniem ustawodawstwa spółdzielczego i na gruncie historycznego prawa spółdzielczego, a obecnie wymóg tej więzi dotyczy członkostwa wspólnot mieszkaniowych i jednostek organizacyjnych kościołów oraz związków wyznaniowych o charakterze terytorialnym w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.

The aim of the article is to examine the evolution of the legal institution of the membership bond in credit unions in the Polish law. The research thesis of the article states that the requirement to connect members with a social (membership) bond existed in historical credit unions. The research thesis also states that in the evolution of the membership bond there was a territorial bond based on the place of residence of the credit union members. The article was prepared using the historical-legal, dogmatic-legal and comparative legal methods. The article presents the origins of credit unions in Poland.As part of the genesis of this type of cooperative, the requirement for the existence of a social bond between its members was identified, defining it as the conditions for membership and for receiving financial services from the credit union. For this purpose, the article presents the model of a savings and loan cooperative by Friedrich Wilhelm Raiffeisen, the situation of savings and credit cooperatives in Poland after the entry into force of the decree of October 25, 1948 on the banking reform, the regulation of membership bond in a credit union under the Act on December 14, 1995 on credit unions and in the current legal status, in the light of the Act of November 5, 2009 on credit unions.The historical-legal and dogmatic-legal analysis is complemented by conclusions resulting from the use of the comparative legal method, which refers to the legislation of the United States of America, the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland and Lithuania. The conclusions indicate that the territorial bond existed in various forms before the introduction of cooperative legislation and under historical cooperative law, and currently the requirement for this bond applies to membership of housing communities and organizational units of churches and religious associations of a territorial nature in a credit union.