Freski w cerkwi św. Gabriela Monasteru Narodzenia NMP w Zwierkach: próba systematyki

Abstract

Frescoes in Orthodox churches are indispensable element that has accompanied the Orthodox for many years. The first iconographic representations appeared in the early centuries of Christianity. Over time, after the legalization of the religion, Byzantine iconography began to gradually develop. It was from these regions, thanks to the mission of Saints Cyril and Methodius, and ultimately after the baptism of Rus', that it reached the Slavic lands and today's Podlasie region. Near Białystok, there is the Monastery of the Nativity of the Blessed Virgin Mary in Zwierki, which is one of the relatively young monastic communities in Poland. This place serves as a pilgrimage destination as well as a sanctuary for the relics of St. Martyr Gabriel of Zabłudów. The main church of the monastery, dedicated to the local saint, has a unique and incredibly rich iconographic scheme of frescoes. These frescoes refer to the life of the saint and depict many contemporary saints, as well as scenes from the life of the Patroness of the monastery. The style itself refers to the old-Russian style, allowing us to feel the spirit of ancient temples. This work describes and systematizes the frescoes of the temple in detail to deepen their understanding and examination, as well as to catalog them for future use in scientific research.

Freski w prawosławnej świątyni to nieodzowny element towarzyszący prawosławnym od wielu lat. Pierwsze przedstawienia ikonograficzne pojawiły się już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. Z czasem, po legalizacji religii, ikonograficzne malarstwo bizantyjskie zaczęło się stopniowo rozwijać i to właśnie z tych terenów dzięki misji św. Cyryla i Metodego, a ostatecznie po chrzcie Rusi, dotarło na ziemie słowiańskie i dzisiejszego Podlasia. Niedaleko Białegostoku znajduje się klasztor Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Zwierkach, który jest jedną z stosunkowo młodych wspólnot zakonnych w Polsce. Miejsce te stanowi centrum pielgrzymkowe jak i sanktuarium dla relikwii św. męcz. Gabriela Zabłudowskiego. Główna cerkiew klasztoru, pod wezwaniem lokalnego świętego, posiada unikalny i niezwykle bogaty schemat ikonograficzny fresków, które m. in. nawiązują do życia świętego, a także przedstawia wielu współczesnych świętych, a także sceny z życia Patronki klasztoru. Sama stylistyka nawiązuje do stylu staro-ruskiego, przez co możemy poczuć ducha starodawnych świątyń. Niniejsza praca w szczegółowy sposób opisuje i usystematyzuje freski świątyni w celu głębszego ich zrozumienia i zbadania, a także skatalogowania, aby w przyszłości mogła służyć w badaniach naukowych.