Sukcesja na urzędzie prezydenta w republikach Azji Środkowej. Rozwiązania normatywne i praktyka

Abstract

Artykuł porusza normatywne i praktyczne aspekty zagadnienia sukcesji na urzędzie prezydenta w Turkmenistanie, Uzbekistanie i Kazachstanie w latach 2006–2022. W państwach tych funkcjonują spersonalizowane, superprezydenckie systemy rządów, w których władza skoncentrowana jest w ręku prezydenta. W związku z tym „transfer władzy” – kontrolowane przekazanie urzędu prezydenta innej osobie z elity władzy jest szczególnie ważne dla przetrwania reżimu. Jak wskazuje poniższa analiza, zagadnienie to jest we wszystkich omawianych państwach uregulowane konstytucyjnie, jednak nie zawsze „transfer władzy” dokonywał się zgodnie z regulacjami prawnymi. W konkluzjach stwierdzono, że można uznać, iż państwa Azji Środkowej wypracowały model sukcesji władz, który dowodzi, że są one na obecnym etapie spetryfikowanymi autokracjami gwarantującymi ciągłość i przetrwanie, co pozwala określić je mianem „autokracji opancerzonych”.

The following study is devoted to normative and practical aspects of the presidential succession in post-Soviet republics: Turkmenistan, Uzbekistan, and Kazakhstan in the period of 2006–2022. In these Central Asian countries personalized, superpresidential models of government have emerged, what makes the transfer of the presidential power critically important for the further regime existence. As the following paper shows, in all mentioned states such procedure is regulated by the constitutions, but in some cases the transfer of power was not in line with the legal provisions. The paper concludes that the Central Asian republics have established some model of presidential succession what confirms, that these nations are consolidated, “militant autocracies” that guarantee themselves continuity and resistance.