Ruchy kobiece w Rosji na przełomie XIX i XX w. w walce o dostęp kobiet do edukacji

Abstract

Ruchy kobiece w Rosji w XIX i na początku XX w. to szereg środowisk różniących się ideowo i aktywizujących w różnych momentach. Wszystkim zależało na poszerzeniu dostępu kobiet do edukacji, aż do ich równouprawnienia z mężczyznami, dla części był to cel główny. Zdobycie wykształcenia było bowiem szansą na uzyskanie przez kobiety niezależności ekonomicznej i podmiotowości. Osiągnięcie tych celów wymagało nie tylko zgody władz carskich, ale także zmiany nastawienia patriarchalnego społeczeństwa, w tym samych kobiet. Postęp zachodził stopniowo, ale nie systematycznie, bywały okresy regresu. Głównym czynnikiem była bowiem bieżąca sytuacja polityczno-społeczna w cesarstwie, w tym okresie bardzo dynamiczna. W ciągu sześciu dekad doszło do upowszechnienia koedukacyjnych szkół ludowych, szkół niedzielnych dla dorosłych, stworzenia żeńskich szkół średnich z programem bliskim męskim gimnazjom oraz żeńskich szkół na poziomie wyższym, o charakterze zawodowym. Liderki ruchów kobiecych – samodzielne, aktywne, świadome i wykształcone – stały się wzorcami dla nowych pokoleń kobiet.

Women’s movements in Russia in the nineteenth and early twentieth centuries consisted of a number of environments that differed in terms of ideology and were activating at different times. All of them wanted to broaden women’s access to education, up to equal rights with men. For some it was the main goal, as education was a chance for women to gain economic independence and subjectivity. Achieving these goals required not only the consent of the tsarist authorities, but also a change in the patriarchal attitude of society, including women themselves. Progress was gradual, but not systematic, and there were periods of regression. The main factor was the current political and social situation in the Empire, which was very dynamic at that time. Six decades saw the spread of co-educational primary schools and Sunday schools for adults, the creation of female high schools with a curriculum close to that of male gymnasia, and female colleges of a vocational nature. Independent, active, conscious and educated leaders of women’s movements have become role models for new generations of women.