Mit bohatera niepokonanego w ujęciu literacko-psychologicznym w powieści Niekończąca się historia Michaela Endego

Abstract

Niniejszy artykuł podejmuje próbę interdyscyplinarnego ujęcia analizy powieści Niekończąca się historia (1979) autorstwa Michaela Endego. Z perspektywy literacko-historycznej przedstawione są dwie klasyczne teorie literatury fantastycznej oraz pytanie o to, czy protagonista powieści odzwierciedla typ romantycznego bohatera. Natomiast w ujęciu psychologicznym skupiono się na problemie dziecięcej depresji, która jako jeden z wątków przewija się również w powieści oraz w jej słynnej, choć nieco kontrowersyjnej ekranizacji z roku 1984 w reżyserii Wolfganga Petersena. Protagonistą opowieści jest dziesięcioletni chłopiec – Bastian Baltazar Buks, który w utworze staje się równocześnie bohaterem własnej historii. Po przeżytej traumie, jaką jest śmierć matki i niezrozumienie przez ojca, chłopiec intuicyjnie szuka wyjścia z wszechogarniającej go pustki, próbując funkcjonować w nowej rzeczywistości. Aby zrozumieć mechanizmy działania bohatera, istotne wydaje się scharakteryzowanie chłopca z punktu widzenia psychologii rozwojowej oraz klinicznej, tak aby w finalnej części artykułu przytoczyć przykłady przyczyn depresji Bastiana, jego zachowań depresyjnych, a także literackich obrazów depresji w utworze.

This article is an attempt at an interdisciplinary approach to the analysis of the novel „The Neverending Story” (1979) by Michael Ende. From a literary-historical perspective, two classical theories of fantasy literature will be presented, as well as the hypothesis whether the protagonist of the novel reflects the type of a romantic hero. On the other hand, in psychological terms, the focus of the discourse will be based on the problem of childhood depression, which also appears as one of the themes in the novel and in its famous, though somewhat controversial, adaptation from 1984 directed by Wolfgang Petersen. The protagonist of the story is a ten-year-old boy - Bastian Baltazar Buks, who in the work becomes at the same time the hero of his own story. After the trauma of his mother’s death and a misunderstanding with his father, who is also emotionally isolated, the boy intuitively seeks a way out of the emptiness that envelops him, trying to function in the new reality. In order to understand the character’s mechanisms of action, it seems important to characterize the boy from the point of view of developmental and clinical psychology, so that in the final part of the article, examples of the causes of depression in Bastian, his depressive behavior, and literary depictions of depression in the work are cited.