Tradycja romantyczna i idee pozytywistyczne w publicystyce Zygmunta Glogera

Abstract

Niniejsza rozprawa została podzielona na cztery główne części, poza wstępem i zakończeniem, którymi są rozdziały pierwszy i szósty. Rozdział drugi koncentruje się na zagadnieniach związanych z biografią Zygmunta Glogera, genezą jego rodziny, jej miejscem na terenie województwa podlaskiego w okresie zaborów. Rozdział trzeci omawia rolę dziedzictwa Polski przedrozbiorowej w twórczości Glogera. Wiele uwagi poświęcono roli tradycji szlacheckiej w pismach Glogera, jako kwestii potencjalnie stawiającej go w opozycji do środowiska pozytywistycznego. Czwarty rozdział rozpoczynają rozważania na temat pozytywistycznej recepcji romantyzmu, stereotypów, które narosły wokół niego oraz przesłanek uznania środowiska „młodego” za krytyczne wobec literatury romantycznej, z uwzględnieniem jej podziału na okres przedpowstaniowy i popowstaniowy. Następnie przechodzi do kwestii stosunku Zygmunta Glogera do dziedzictwa polskiego i europejskiego romantyzmu oraz powstania styczniowego. Rozdział piąty jest w całości poświęcony identyfikacji punktów spornych i wspólnych światopoglądów Glogera i warszawskich pozytywistów. Są wśród nich zagadnienia związane z filozofią, historiozofią, tworzeniem nowoczesnego społeczeństwa, rolą w nim słowa pisanego, opiniami o kondycji województwa, a także kierunkami jego rozwoju.

This dissertation has been divided into four main parts, aside from introduction and conclusion, which are chapters one and six. Second chapter focuses on issues related to the biography of Zygmunt Gloger, the origin of his family, its place in the province of Podlasie in the period of partitions. Third chapter discusses the role of pre-partition Poland's heritage in Gloger's works. Much attention was paid to the role of the noble tradition in the writings of Gloger, as an issue that potentially placed him in opposition to the positivist milieu. Fourth chapter begins with considerations on the positivist reception of Romanticism, the stereotypes that have grown around it, and the reasons for considering the "young" milieu as critical of Romantic literature, taking into account its division into the pre- and post-uprising period. Then he turns to the issue of Zygmunt Gloger's attitude to the heritage of Polish and European Romanticism and January Uprising. Fifth chapter is entirely devoted to the identification of points of contention and common worldviews of Gloger and the Warsaw positivists. They include issues related to philosophy, historiosophy, the creation of a modern society, the role of the written word in it, opinions about the condition of the province, as well as the directions of its development.