Nostalgie i nadzieje. O prozie Heleny Filochowskiej-Żmigrodowej

Abstract

W artykule prześledzone zostają związane z cielesnością wątki i motywy w twórczości Heleny Filochowskiej, modernistki, pisarki pochodzącej z Łomży. Szczególna uwaga poświęcona jest też patriotycznemu wydźwiękowi postaw wybranych bohaterek jej pisarstwa, zmieniającemu się w kolejnych tekstach z lat 1910–1931, co łączyć można ze stopniowym oddaleniem od kraju oraz przemianami obyczajowymi okresu powojennego. Emancypacyjny charakter jej pism łączy się z naturalistyczną wrażliwością, która z kolei ściera się z bliską pisarce konwencją sentymentalną. Historie fikcjonalne i publicystyka, osadzone na gruncie śródziemnomorskich i algierskich doświadczeń pisarki, dzięki zastosowaniu postkolonialnego klucza lektury ujawniają złożone relacje Filochowskiej ze współczesnością, w której negocjuje swoje własne miejsce.

The paper traces the body motifs in selected works of Helena Filochowska, a modernist writer from Łomża, with a strong attention to the patriotism of certain female protagonists. This as can be observed in the changes in subsequent texts from the years 1910–31, which can be associated with Filochowska’s journeys further and further away from her country, as well as changes to the morality and society of the mid -war period. The emancipatory quality of Filochowska’s writings is connected with her naturalistic sensibility which clashes, time and again, in subsequent texts, with the sentimental convention, also close to her heart. A postcolonial perspective on her stories and journalistic pieces set in the Mediterranean and in Algieria reveal her complex relation to the realities of her day, in which she strives to find her place.