Zarys podwójnych standardów praw dziecka w świetle przepisów Kodeksu Napoleona

Abstract

Kodeks Napoleona został ogłoszony 21 marca 1804 roku. Należy ocenić go jako pierwszy na świecie wzorowy kodeks prawa cywilnego epoki kapitalizmu. Zasięg Kodeksu nie ograniczał się tylko do Francji, ale także rozciągał na tereny podporządkowane, a w późniejszym okresie stanowił wzór dla ustawodawstwa nie tylko europejskiego, ale również światowego. Mimo rewolucyjnego charakteru Kodeks Napoleona nie pozostawał wolny od wad. Jego główne rysy da się zauważyć w prawie rodzinnym, w którym dyskryminacja dotknęła zarówno kobiety, jak i dzieci. Na podstawie przepisów Kodeksu można wyodrębnić dzieci zrodzone w małżeństwie oraz pozamałżeńskie. Wśród drugiej kategorii najbardziej krzywdzące pozostawały przepisy dotyczące dzieci zrodzonych ze związków cudzołożnych oraz kazirodczych. Zniesienie nierównej pozycji dzieci było we Francji procesem niezwykle czasochłonnym, który ostatecznie zakończył się dopiero w roku 2001. Wady Kodeksu powinny stanowić lekcję na przyszłość, a nieśmiertelność jego wkładu w dorobek prawny ludzkości najlepiej oddają słowa: „Moja sława nie polega na tym, że wygrałem 40 bitew. Waterloo wymazało wspomnienie tych zwycięstw, ale nie wymaże tego, co żyć wiecznie będzie – mojego kodeksu cywilnego”.

The Napoleonic Code was promulgated on March 21, 1804. It was the main influence on 19th-century civil codes of most countries of continental Europe and Latin America. Although groundbreaking, it was not without its flaws. The Napoleonic Code made the authority of men over their families stronger, deprived women of any individual rights, and reduced the rights of illegitimate children. The reasons for this were the views of the authors of the code, including Napoleon himself, protection of the legal family, and the customary law of the 19th century. The Code divided children into legitimate and illegitimate. Among illegitimate children, the worst position was taken by children from adultery and incestuous relationships. The process of removing inequalities was lengthy and did not end until 2001. Code errors regarding unequal treatment should be a lesson for the future. Despite the flaws of the code, especially in the field of family law, Napoleon was right in saying that: “My real glory is not the forty battles I won, for Waterloo’s defeat will destroy the memory of as many victories... What nothing will destroy, what will live forever, is my Civil Code.”