Uczniowie szkół polskich na Litwie – wolni, aczkolwiek zniewalani

Abstract

Szkolnictwo polskie na Litwie stanowi trwałą składową systemu oświaty republiki. Od momentu odzyskania przez Republikę Litewską niepodległości, ciągle jednak walczy o swoje przetrwanie. Uczniowie polskiej narodowości właściwie od pierwszej klasy muszą się zmierzać z polityką państwa ukierunkowaną na osłabienie pozycji ich języka ojczystego, całego procesu nauczania i uszczuplenie polskiej oświaty. Zniewalające szkolnictwo mniejszości narodowych reformy oświatowe potęgują psychologiczne napięcia i frustracje uczniów tych szkół, młodych ludzi, obywateli państwa, którzy za kilka lat będą stanowić podstawowy potencjał kapitału ludzkiego. Poniżanie rangi języka ojczystego, będzie tworzyło w kształtowanej tożsamości dzieci wyrwę, przeradzającą się z czasem we wstydliwe piętno. Na krzywdzącej narracji polityki państwa wobec szkolnictwa mniejszości podsyca się siły ultranacjonalistyczne, które mogą prowadzić Litwę ku przyszłości. To kwestia spójności społeczeństwa obywatelskiego. Polska szkoła na Litwie to nie tylko wysoki poziom nauczania, ale też bardzo głęboka tradycja – 100% dzieci uczęszcza na lekcje religii i tyleż, przez ponad 20 lat, wybierało egzamin z języka polskiego, pomimo iż odgórnie był on skreślony z listy egzaminów obowiązkowych. Coraz wyższy odsetek maturzystów szkół polskich podejmuje studia wyższe w kraju i na uczelniach zagranicznych. Dzisiejsze polskie szkolnictwo na Litwie jest przykładem zaangażowanej obywatelskiej postawy i wspólnej pracy nauczycieli, rodziców, organizacji społecznych, władz (narodowości polskiej) i samych uczniów.

Polish education in Lithuania is a permanent component of the republic’s educational system. Since the Republic of Lithuania gained independence, it has been constantly struggling for its survival. The students of Polish nationality are faced, from the very first grade, with a state policy aimed at weakening the position of their mother tongue, the whole process of teaching, and Polish education. The educational reforms, which are destroying the education of national minorities, intensify psychological tensions and frustrations of the students, young people, citizens of the state, who, in a few years, will constitute the basic potential of human capital. The degradation of the status of the mother tongue will create a gap in the developing identity of children, turning into an embarrassing scar with time. The harmful narrative of state policy towards the education of minorities is fuelled by the ultra-nationalist forces that can lead Lithuania into the future. It is a matter of cohesion of civil society. Polish schools in Lithuania not only offer a high level of education, but also have a very deep tradition – 100 percent of children attend religious lessons and for more than 20 years the same percentage has chosen to take the Polish language exam despite the fact that it was removed from the list of obligatory exams. An increasing percentage of graduates from Polish schools enter higher education institutions in Lithuania and abroad. Today’s Polish education in Lithuania is an example of civic engagement and joint work of teachers, parents, social organizations, authorities (of Polish nationality), and the students themselves.