Intuicja jako zdolność mentalna i metoda badawcza językoznawcy

Abstract

Głównym celem artykułu jest przedyskutowanie zagadnienia intuicji rozumianej jako zdolność mentalna towarzysząca każdemu użytkownikowi języka oraz jako metoda badawcza stosowana przez językoznawcę, która może przynieść pogłębiony wgląd w naturę języka. Językoznawca-badacz języka posiada uprzywilejowaną pozycję: z jednej strony jest użytkownikiem języka i dysponuje zdolnością jego praktycznego użycia, z drugiej strony ma pogłębioną wiedzę eksplicytną o języku oraz kompetencję metodologiczną wspierającą podejmowane analizy. W artykule wskazuje się, że język jest złożoną rzeczywistością psychologiczną tkwiącą w strukturach umysłu, która często jest pozalogiczna i opiera się na przetwarzaniu intuicyjnym. Jako przykłady przetwarzania intuicyjnego podaje się wnioskowanie indukcyjne i analizę kolokacyjną. Autorka, postulując rolę intuicji w badaniach języka, sięga do intuicjonizmu Henri’ego Bergsona i przytacza argumenty zaczerpnięte z prac francuskiego uczonego i noblisty.

The main purpose of this article is to discuss intuition as a mental capacity of every language user and as a research method used by the linguist that can bring deeper insights into the nature of language. The linguist-language researcher has a privileged position: on the one hand, he/she is a user of language and has the ability to use it in practice; on the other hand, he/she has in-depth explicit knowledge of language and methodological compe tence to support its analysis. The paper points out that language is a complex psychological reality residing in the structures of the mind, which is often extra-logical and relies more on intuitive than logical processing. Inductive reasoning and collocational analysis are given as examples of intuitive processing. Postulating the role of intuition in the study of language, the author draws on the intuitionism of Henri Bergson and cites arguments taken from the works of the French scholar and Nobel Prize winner.