REPOZYTORIUM UNIWERSYTETU
W BIAŁYMSTOKU
UwB

Proszę używać tego identyfikatora do cytowań lub wstaw link do tej pozycji: http://hdl.handle.net/11320/13893
Tytuł: Działalność fundacyjna Mikołaja Mikołajewicza Radziwiłła na terenie dóbr goniądzko-rajgrodzkich w latach 1509–1521
Autorzy: Wróbel, Wiesław
Słowa kluczowe: Knyszyn
Mikołaj Mikołajewicz Radziwiłł
działalność fundacyjna
Podlasie XVI w.
Goniądz
Data wydania: 2019
Data dodania: 29-wrz-2022
Wydawca: Gmina Knyszyn
Źródło: Parafia w Knyszynie 1520-2020. Odkrywanie dziejów, pod red. A. Szota, Knyszyn 2019
Abstrakt: Formowanie się sieci parafialnej województwa podlaskiego w obrębie części położonej na terenie diecezji wileńskiej nie było przedmiotem odrębnego studium, tym niemniej na temat dziejów poszczególnych parafii z tego obszaru powstał do tej pory stosunkowo bogaty zbiór opracowań historycznych, pozwalających na przyjrzenie się temu procesowi w podstawowym zakresie. Możemy podsumować, że w latach 1501‒1600 na terenie ziemi bielskiej województwa podlaskiego, położonej w granicach diecezji wileńskiej, obok istniejących już w XV stuleciu parafii w Goniądzu, Rajgrodzie, Dolistowie i Trzciannem, powstało 10 nowych jednostek parafialnych. Były to w układzie chronologicznym parafie w: Kalinówce (1511, pod koniec XVI w. dysponowała filią w Brzozowej), Turośni (1515), Dobrzyniewie (1519), Knyszynie (1520, później z filią w Krypnie), Białymstoku (ok. 1520), Bargłowie (1544), Juchnowcu (1547), Augustowie (1551), Jasionówce (1553) i Niewodnicy (1596). W gronie tym były dwie fundacje wielkoksiążęce (Bargłów i Augustów), natomiast pozostałych osiem zostało dokonanych z prywatnej inicjatywy właścicieli dóbr, w których erygowano parafię. Miało to bezpośredni związek ze stanem własności na terenie północnej części ziemi bielskiej, gdzie od końca XV w. przeważały duże i średnie majątki ziemskie. Wśród nich znajdowały się wyjątkowe pod względem rozmiarów dobra rajgrodzkie i goniądzkie. To właśnie w obrębie tej włości, gdy w latach 1509‒1522 należała ona do Mikołaja Mikołajewicza Radziwiłła, kanclerza wielkiego litewskiego i wojewody wileńskiego, powstały trzy z wymienionych wyżej parafii, erygowanych w ciągu XVI w. na terenie diecezji wileńskiej: w Kalinówce, Dobrzynie- Dobrzyniewie i Knyszynie. Oprócz nich Radziwiłł dokonał także jednej fundacji na terenie diecezji łuckiej – w Waniewie. Jednocześnie właściciel odnowił fundusz parafii w Rajgrodzie, ufundował kaplicę, mansjonarię i szpital z kościołem szpitalnym w Goniądzu, wystarał się o odpusty dla tamtejszej fary, wspierał parafię w Dolistowie oraz dobierał obsadę beneficjów pozostających pod jego patronatem. Aktywność tej skali w przypadku jednego tylko fundatora należy uznać za sytuację bezprecedensową w dziejach rozwoju sieci parafialnej na terenie Podlasia (oczywiście poza fundacjami wielkoksiążęcymi). O ile jednak dzieje dóbr goniądzko-rajgrodzkich stanowiły temat niejednego studium historycznego, to zagadnienie rozległej działalności fundacyjnej ich pierwszego właściciela z rodu Radziwiłłów nie doczekało się jeszcze szczegółowego opracowania. Przypadające na drugą dekadę XXI w. kolejne pięćsetne jubileusze erekcji „radziwiłłowskich” parafii dały asumpt do omówienia niektórych fundacji, jednak wiele kwestii w tym zakresie wymaga jeszcze zbadania. W bieżącym roku przypada 500. rocznica fundacji i erekcji parafii w Knyszynie, co daje dobry punkt wyjścia do przybliżenia i rekonstrukcji działalności fundacyjnej Mikołaja Mikołajewicza Radziwiłła w obrębie włości goniądzko-rajgrodzkiej, a w konsekwencji poszerzenia wiedzy na temat dziejów Kościoła rzymskokatolickiego na Podlasiu w XVI stuleciu.
Afiliacja: Biblioteka Uniwersytecka im. Jerzego Giedroycia
E-mail: w.wrobel@uwb.edu.pl
URI: http://hdl.handle.net/11320/13893
ISBN: 978-83-951388-6-7 (oprawa miękka)
978-83-951388-9-8 (oprawa twarda)
Typ Dokumentu: Book chapter
metadata.dc.rights.uri: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
Właściciel praw: © 2019 by Adam Szot
© 2019 by Gmina Knyszyn
Występuje w kolekcji(ach):Książki / Rozdziały (Bib)

Pliki w tej pozycji:
Plik Opis RozmiarFormat 
W_Wrobel_Dzialalnosc_fundacyjna_Mikołaja_Mikołajewicza_Radziwilla.pdf326,29 kBAdobe PDFOtwórz
Pokaż pełny widok rekordu Zobacz statystyki


Pozycja ta dostępna jest na podstawie licencji Licencja Creative Commons CCL Creative Commons