Proszę używać tego identyfikatora do cytowań lub wstaw link do tej pozycji:
http://hdl.handle.net/11320/13893
Tytuł: | Działalność fundacyjna Mikołaja Mikołajewicza Radziwiłła na terenie dóbr goniądzko-rajgrodzkich w latach 1509–1521 |
Autorzy: | Wróbel, Wiesław |
Słowa kluczowe: | Knyszyn Mikołaj Mikołajewicz Radziwiłł działalność fundacyjna Podlasie XVI w. Goniądz |
Data wydania: | 2019 |
Data dodania: | 29-wrz-2022 |
Wydawca: | Gmina Knyszyn |
Źródło: | Parafia w Knyszynie 1520-2020. Odkrywanie dziejów, pod red. A. Szota, Knyszyn 2019 |
Abstrakt: | Formowanie się sieci parafialnej województwa podlaskiego w obrębie części położonej na terenie diecezji wileńskiej nie było przedmiotem odrębnego studium, tym niemniej na temat dziejów poszczególnych parafii z tego obszaru powstał do tej pory stosunkowo bogaty zbiór opracowań historycznych, pozwalających na przyjrzenie się temu procesowi w podstawowym zakresie. Możemy podsumować, że w latach 1501‒1600 na terenie ziemi bielskiej województwa podlaskiego, położonej w granicach diecezji wileńskiej, obok istniejących już w XV stuleciu parafii w Goniądzu, Rajgrodzie, Dolistowie i Trzciannem, powstało 10 nowych jednostek parafialnych. Były to w układzie chronologicznym parafie w: Kalinówce (1511, pod koniec XVI w. dysponowała filią w Brzozowej), Turośni (1515), Dobrzyniewie (1519), Knyszynie (1520, później z filią w Krypnie), Białymstoku (ok. 1520), Bargłowie (1544), Juchnowcu (1547), Augustowie (1551), Jasionówce (1553) i Niewodnicy (1596). W gronie tym były dwie fundacje wielkoksiążęce (Bargłów i Augustów), natomiast pozostałych osiem zostało dokonanych z prywatnej inicjatywy właścicieli dóbr, w których erygowano parafię. Miało to bezpośredni związek ze stanem własności na terenie północnej części ziemi bielskiej, gdzie od końca XV w. przeważały duże i średnie majątki ziemskie. Wśród nich znajdowały się wyjątkowe pod względem rozmiarów dobra rajgrodzkie i goniądzkie. To właśnie w obrębie tej włości, gdy w latach 1509‒1522 należała ona do Mikołaja Mikołajewicza Radziwiłła, kanclerza wielkiego litewskiego i wojewody wileńskiego, powstały trzy z wymienionych wyżej parafii, erygowanych w ciągu XVI w. na terenie diecezji wileńskiej: w Kalinówce, Dobrzynie- Dobrzyniewie i Knyszynie. Oprócz nich Radziwiłł dokonał także jednej fundacji na terenie diecezji łuckiej – w Waniewie. Jednocześnie właściciel odnowił fundusz parafii w Rajgrodzie, ufundował kaplicę, mansjonarię i szpital z kościołem szpitalnym w Goniądzu, wystarał się o odpusty dla tamtejszej fary, wspierał parafię w Dolistowie oraz dobierał obsadę beneficjów pozostających pod jego patronatem. Aktywność tej skali w przypadku jednego tylko fundatora należy uznać za sytuację bezprecedensową w dziejach rozwoju sieci parafialnej na terenie Podlasia (oczywiście poza fundacjami wielkoksiążęcymi). O ile jednak dzieje dóbr goniądzko-rajgrodzkich stanowiły temat niejednego studium historycznego, to zagadnienie rozległej działalności fundacyjnej ich pierwszego właściciela z rodu Radziwiłłów nie doczekało się jeszcze szczegółowego opracowania. Przypadające na drugą dekadę XXI w. kolejne pięćsetne jubileusze erekcji „radziwiłłowskich” parafii dały asumpt do omówienia niektórych fundacji, jednak wiele kwestii w tym zakresie wymaga jeszcze zbadania. W bieżącym roku przypada 500. rocznica fundacji i erekcji parafii w Knyszynie, co daje dobry punkt wyjścia do przybliżenia i rekonstrukcji działalności fundacyjnej Mikołaja Mikołajewicza Radziwiłła w obrębie włości goniądzko-rajgrodzkiej, a w konsekwencji poszerzenia wiedzy na temat dziejów Kościoła rzymskokatolickiego na Podlasiu w XVI stuleciu. |
Afiliacja: | Biblioteka Uniwersytecka im. Jerzego Giedroycia |
E-mail: | w.wrobel@uwb.edu.pl |
URI: | http://hdl.handle.net/11320/13893 |
ISBN: | 978-83-951388-6-7 (oprawa miękka) 978-83-951388-9-8 (oprawa twarda) |
Typ Dokumentu: | Book chapter |
metadata.dc.rights.uri: | http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ |
Właściciel praw: | © 2019 by Adam Szot © 2019 by Gmina Knyszyn |
Występuje w kolekcji(ach): | Książki / Rozdziały (Bib) |
Pliki w tej pozycji:
Plik | Opis | Rozmiar | Format | |
---|---|---|---|---|
W_Wrobel_Dzialalnosc_fundacyjna_Mikołaja_Mikołajewicza_Radziwilla.pdf | 326,29 kB | Adobe PDF | Otwórz |
Pozycja ta dostępna jest na podstawie licencji Licencja Creative Commons CCL