Ethic of persuasion and obedience in legal language (illustrated with an example of The Act on Military Discipline)

Abstract

Przedmiotem zainteresowania powyższego tekstu jest próba odpowiedzi na pytanie, czym uzasadniona jest perswazja zawarta w wypowiedziach języka prawnego. Jako przykład komunikacji opartej na relacji „rozkaz-posłuch” zostały wykorzystane regulacje prawne dotyczące wojska. Kontekstem rozważań jest znane w pragmalingwistyce rozróżnienie aspektów aktu mowy – illokucyjnego i perlokucyjnego. Jak wykazano, szczególną rolę w osiąganiu efektów perswazji i posłuchu pełni konwencjonalność sytuacji komunikacyjnej w zakresie: kompetencji nadawcy, schematu przebiegu aktu językowego, jak również skutków wywoływanych przez wypowiedź. Perswazja może być realizowana poprzez uzgodnienie we wspólnocie komunikacyjnej zasad i wartości uznawanych za fundamentalne w danej kulturze prawnej, co warunkuje realizację etyki dyskursu. Uzasadnienie oddziaływania języka na rzeczywistość społeczną (pozaprawną) pochodzi zatem nie tylko ze sfery językowej, ale też pozajęzykowej (prawnej).