Dziecko w historii - między godnością a zniewoleniem. Tom 1. Godność jako fundament praw człowieka

Abstract

Oddajemy kolejną książkę poświęconą Dziecku w historii – między godnością a zniewoleniem, będącą pokłosiem międzynarodowej konferencji naukowej, w trakcie której dyskutowano o godności i zniewoleniu dziecka. Pierwszy tom opisujący dzieje dziecka został zatytułowany Dziecko w historii – wątek korczakowski. Kolejny był związany z jubileuszem 1050. rocznicy Chrztu Polski i ukazał się pod tytułem Dziecko w historii – w kręgu kultury chrześcijańskiej. Celem trzeciego było upamiętnienie 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, jego tytuł Dziecko w historii - sytuacja dziecka w odrodzonym państwie polskim. Obecna monografia Dziecko w historii jest powiązana z jubileuszem 40-lecia istnienia Katedry/Zakładu Historii Wychowania Wydziału Nauk o Edukacji Uniwersytetu w Białymstoku. Akcentując wątek jubileuszowy Katedry Historii Wychowania zaprosiliśmy też ekspertów różnych dyscyplin naukowych do kolejnej dysputy akademickiej, tym razem poświęconej godności osobowej, osobowościowej i osobistej dziecka w sytuacji zniewolenia, utraty wolności, swobody – całkowitej zależności od innych. Głównym celem książki Dziecko w historii – między godnością a zniewoleniem jest próba odpowiedzi na pytania: Jakie były i są źródła praw człowieka? Czy godność jednostki była i jest nadal wartością? Jakie w przeszłości były i są współcześnie przyczyny zniewolenia jednostki? Dlaczego dochodzi do ograniczania wolności człowieka i tłamszenia jego godności? Poszukiwanie odpowiedzi na sformułowane pytania jest o tyle ważne, że godność człowieka w naszej kulturze stanowi fundament przyjmowanej powszechnie koncepcji człowieka. Tymczasem we współczesnym świecie, zdeterminowanym głównie przez czynniki polityczne i gospodarcze oparte na modelu neoliberalnego kapitalizmu, następuje pogłębianie różnic społeczno-ekonomicznych prowadzących do poszerzania przestrzeni i grup wykluczenia oraz relatywizacji i dewaluacji samej idei poszanowania godności ludzkiej. Lista zagadnień, które stały się przedmiotem analizy jest szeroka, nie zamyka się w ciasnych ramach subdyscyplin pedagogicznych, a ich przekaz ma wymiar interdyscyplinarny, wieloaspektowy i międzynarodowy. Autorami poszczególnych rozdziałów monografii są eksperci różnych dyscyplin naukowych: filozofii i teologii, pedagogiki, historii, prawa i socjologii z Polski i z różnych ośrodków zagranicznych: Albanii, Anglii, i Włoch. Układ książki jest chronologiczno – problemowy. Ze względu na objętość i wielość zgłoszonych rozpraw prezentujemy je w dwóch odrębnych tomach składających się z dwóch części zatytułowanych: Część I - Katedra Historii Wychowania i jej inicjatywy promujące godność człowieka, Część II -Między godnością a zniewoleniem. Część pierwsza obejmuje dwa rozdziały. W rozdziale pierwszym zaprezentowano dzieje powołania Zakładu Historii Wychowania i jego twórcę, prezentacji rozwoju i dokonań białostockiej szkoły historii wychowania oraz nowe kierunki i perspektywy badań. W rozdziale drugim autorzy zaakcentowali wątek jubileuszu 40-lecia Katedry/Zakładu Historii Wychowania. Część druga została podzielona na cztery rozdziały. Pierwszy z nich obejmuje naukowe rozważania nad zdefiniowaniem godności w pedagogice personalistycznej, działalności wychowawczej. Autorzy wskazują na potrzebę wykreowania ideologii negocjacji i równoważenia dialogu wewnętrznego i zewnętrznego, dowodzą, że zmieniające się uwarunkowania społeczno – kulturowe życia nie mogą wymusić zmiany w interpretacji godności dziecka. Poddają analizie ochronę praw dziecka w prawie międzynarodowym i regulacjach krajowych oraz wskazują na przejawy zniewolenia, które stanowią zagrożenie dla wolności, a tym samym godności osobowej, godności osobowościowej, jak i godności osobistej człowieka na różnych etapach jego rozwoju. Autorzy artykułów rozdziału drugiego podjęli rozważania nad lepszym zrozumieniem dzieciństwa i sytuacji dzieci z różnych warstw społecznych, o różnych potrzebach edukacyjnych i doświadczeniach. Ukazali jak w sposób praktyczny wprowadzano inicjatywy skierowane do dzieci. W trzecim rozdziale autorzy przedstawili ideę budowania autonomii uczniowskiej z perspektywy edukacji wczesnoszkolnej, ukazali genezę i założenia prawa do edukacji w kontekście Konwencji o Prawach Dziecka. Podjęli refleksję nad godnościowym wymiarem edukacji międzykulturowej w świetle regulacji prawa międzynarodowego, europejskiego i polskiego, kwestie dotyczące znaczenia pielęgnowania pokoju w edukacji poprzez nauczanie praw człowieka uczniów szkół średnich oraz tworzenie wzorów osobowych. Czwarty rozdział prezentuje artykuły młodych adeptów nauki poświęcone obronie godności i praw dziecka, kierunków postępowania w zakresie ochrony, pomocy i wsparcia z perspektywy regulacji prawnych, wskazań medycznych i wychowawczych. Mamy nadzieję, że książka spotka się z szerokim zainteresowaniem ekspertów nauk społecznych i humanistycznych, a także władz oświatowych i nauczycieli oraz rodziców bowiem w polskiej historiografii wciąż odczuwa się niedosyt prac badawczych związanych z dzieckiem i jego dziejami na przestrzeni wieków.

We present another book devoted to the Child in history - between dignity and enslavement, which was the aftermath of an international scientific conference, during which the dignity and enslavement of the child was discussed. The first volume describing the history of the child is entitled Child in history - korczakowski's plot. The next one was related to the 1050th anniversary of the Baptism of Poland and appeared under the title Child in history - in the circle of Christian culture. The purpose of the third one was to commemorate the 100th anniversary of Poland regaining independence, its title Child in history - the situation of a child in the reborn Polish state. The current monograph Child in history is related to the 40th anniversary of the Chair / Department of History of Education at the Faculty of Educational Sciences at the University of Bialystok. Emphasizing the jubilee theme of the Department of the History of Education, we also invited experts from various scientific disciplines to another academic debate, this time devoted to the personality and personal dignity of a child in a situation of enslavement, loss of freedom, liberty - complete dependence on others. The main goal of the book A child in history - between dignity and enslavement is an attempt to answer the following questions: What were and are the sources of human rights? Has the dignity of the individual been and still is a value? What were and are the reasons for the enslavement of an individual in the past and what are they today? Why are human freedom limited and dignity suppressed?The search for answers to the formulated questions is important because human dignity in our culture is the foundation of the commonly accepted human concept. Meanwhile, in the contemporary world, determined mainly by political and economic factors based on the model of neoliberal capitalism, there is an increase in socio-economic differences leading to the expansion of the space and groups of exclusion, as well as relativization and devaluation of the very idea of respecting human dignity. The list of issues that have become the subject of analysis is wide, not limited to the narrow framework of pedagogical sub-disciplines, and their message has an interdisciplinary, multifaceted, and international dimension. The authors of the individual chapters of the monograph are experts from various scientific disciplines: philosophy and theology, pedagogy, history, law, and sociology from Poland and from foreign centers: Albania, England, and Italy. The layout of the book is chronological and problematic. Due to the volume and multiplicity of the dissertations submitted, we present them in two separate volumes consisting of two parts entitled: Part I - Department of the History of Upbringing and its initiatives promoting human dignity, Part II - Between dignity and enslavement. The first part consists of two chapters. The first chapter presents the history of the establishment of the Department of the History of Education and its founder, the presentation of the development and achievements of the Bialystok School of the History of Education, as well as new directions and perspectives for research. In the second chapter, the authors emphasized the 40th anniversary of the Chair / Department of the History of Education. The second part is divided into four chapters. The first one includes scientific considerations on the definition of dignity in personalistic pedagogy and educational activity. The authors point to the need to create an ideology of negotiation and to balance internal and external dialogue, they argue that the changing social and cultural conditions of life cannot force a change in the interpretation of the dignity of a child. They analyze the protection of children's rights in international law and national regulations and point to the manifestations of slavery that pose a threat to freedom, and thus to personality dignity, and personal dignity at various stages of human development. The authors of the second chapter articles considered a better understanding of childhood and the situation of children from different social strata, with different educational needs and experiences. They showed how initiatives aimed at children were implemented in a practical way. In the third chapter, the authors presented the idea of building student autonomy from the perspective of early childhood education, showed the genesis and assumptions of the right to education in the context of the Convention on the Rights of the Child. They reflect on the dignity dimension of intercultural education in the light of international, European, and Polish law, issues related to the importance of nurturing peace in education by teaching human rights to high school students and creating role models. The fourth chapter presents articles by young science students devoted to defending the dignity and rights of children, directions of conduct in the field of protection, assistance, and support from the perspective of legal regulations, medical and educational indications. We hope that the book will meet with wide interest of experts in social sciences and humanities, as well as educational authorities, teachers, and parents, because in Polish historiography there is still a lack of research work related to the child and its history over the centuries.