Rozwój teorii i praktyki stosowania fiskalizmu na świecie i w Polsce z odniesieniem do współczesnej sytuacji epidemii COVID-19

Abstract

Kolejne kryzysy gospodarcze, (w tym kryzys spowodowany pandemią COVID-19), mają ze sobą wiele wspólnych cech odnoszących się do tej fazy cyklu koniunkturalnego. W każdym następnym pojawiają się też różnice – zwłaszcza jeśli chodzi o stosowane przez praktykę gospodarczą sposoby ich pokonywania wynikające z istniejących nowych realiów gospodarczych. W tym kontekście opracowanie podnosi problematykę ewolucji teorii i praktyki fiskalizmu na świecie i w Polsce – ważnego narzędzia ingerencji państwa w gospodarkę. Celem jest próba przedstawienia ewolucji poglądów z teorii i praktyki gospodarczej w kwestii podatków i fiskalizmu z możliwością pogłębiania rozważań nad takimi tego elementami, aspektami i kierunkami zmian, które odpowiednio zmodyfikowane do nowych warunków mogą być przydatne także współcześnie w poszukiwaniu dróg wychodzenia z kryzysów – w tym zwłaszcza z obecnego związanego z epidemią COVID-19. Postawiono hipotezę badawczą wskazującą na szczególne znaczenie fiskalizmu w warunkach załamań gospodarczych – w tym w obecnym kryzysie spowodowanym pandemią COVID-19, wskazując, że istnieją trudne do jednoznacznego sprecyzowania granice (górna i dolna) stosowania fiskalizmu. Zastosowano metodę opisową, wspartą elementami analitycznej, która posłużyła do przedstawienia ewolucji poglądów dotyczących podatków, fiskalizmu i długu publicznego oraz do zaprezentowania badań empirycznych w tym zakresie ze światowej literatury. Metodę opisową wsparto analizą przyczynowo-skutkową opisywanych zależności. Wyprowadzono uogólnienia i wnioski pozwalające pozytywnie zweryfikować stawianą hipotezę badawczą.

Subsequent economic crises (including the COVID-19 crisis) have shared many common characteristics relating to this phase of the business cycle. In each subsequent, their differences also appear-especially in terms of the methods used by economic practice to overcome them, resulting from existing new economic realities. The main topic addressed by this paper is the evolution of theory and practice of fiscalism both in Poland and the world. The subject has aimed at presenting a study providing an overview including taxation and fiscalism with the potential for further consideration of aspects and directions of change which, suitably modified for the new conditions, may also be helpful nowadays in seeking ways out of economic crises, especially the most recent one related to the COVID-19 pandemic. A research hypothesis pointing to the special importance of fiscalism in the conditions of economic breakdowns – including the current crisis caused by the COVID-19 pandemic, indicates that it is difficult to unequivocally clarify the boundaries (upper and lower) of the application of fiscalism. The descriptive method, supported by analytical elements, illustrates the evolution of views on taxes, fiscalism, and public debt and present empirical studies in this field from the global literature. Furthermore, the method was supported by a cause-effect analysis of the described relations. Finally, generalizations and conclusions allowing to verify the previously stated research hypothesis were derived.