Polsko-niemiecki pakt o nieagresji z 1934 r. – geneza i przegląd postanowień

Abstract

Jednym ze skutków zakończenia I wojny światowej (nazywanej wówczas Wielką Wojną), były znaczne przeobrażenia geopolityczne na mapie Europy. Powstało wtedy wiele nowych państw. Jednym z nich była Polska (II Rzeczpospolita). Terytorium nowo utworzonego państwa obejmowało część ziem wchodzących dotychczas w skład Niemiec, Rosji i Austro-Węgier. Przyznanie odrodzonej Rzeczpospolitej Wielkopolski oraz części Pomorza i Górnego Śląska spowodowało głęboki konflikt między Polską a Niemcami. Jednym z głównych celów polityki zagranicznej Republiki Weimarskiej było bowiem odzyskanie spornych terytoriów. Interesy obu państw były zatem sprzeczne, a jednym z przejawów złych stosunków była wojna celna. Po przejęciu władzy przez Adolfa Hitlera, Marszałek Józef Piłsudski wysunął w kierunku Francji propozycję wojny prewencyjnej, mającej odsunąć dyktatora od władzy. Był to punkt zwrotny, który doprowadził do polepszenia wzajemnych relacji i w efekcie zawarcia paktu o nieagresji. Ożywieniu uległy kontakty między obu państwami, a propaganda hitlerowska zaprzestała ataków na Polskę. Okres ocieplenia zakończył się wraz z wysunięciem pierwszych żądań terytorialnych wobec Rzeczpospolitej, w tym włączenia do III Rzeszy Wolnego Miasta Gdańska. Pogorszenie stosunków dyplomatycznych, połączone z brytyjsko-francuskimi gwarancjami militarnymi dla Polski, doprowadziły do wypowiedzenia paktu przez Niemcy w kwietniu 1939 r. Celem artykułu jest przedstawienie genezy oraz treści polsko-niemieckiego paktu o nieagresji oraz dokonanie jego analizy, zarówno pod kątem prawnym, jak i intencji stron, towarzyszących jego zawarciu.

One of the effects of the end of the First World War (then known as the Great War), was a significant geopolitical transformation on the map of Europe. Many new states were established at that time. One of them was Poland (the Second Polish Republic). The territory of the newly created state included part of the lands previously belonging to Germany, Russia and Austria-Hungary. The conceding of Greater Poland and parts of Pomerania and Upper Silesia to the reborn Republic of Poland caused a deep conflict between Poland and Germany. One of the main goals of the Weimar Republic’s foreign policy was to regain the disputed territories. The interests of both countries were therefore at odds, and one of the manifestations of the poor relations was the Customs War. Following Adolf Hitler’s seizure of power, Marshal Józef Piłsudski proposed France a preventive war, in order to remove the dictator from power. This was a turning point that led to an improvement in mutual relations, resulting in the conclusion of a non-aggression pact. Contacts between the two countries revived, and Nazi propaganda ceased its attacks on Poland. The period of warming ended with the first territorial claims against the Republic of Poland, including the incorporation of the Free City of Danzig into the Third Reich. Deterioration of diplomatic relations, combined with British-French military guarantees for Poland, led to the declaration of the Pact by Germany in April 1939. The aim of this article is to present the genesis and content of the Polish-German non-aggression pact and to analyze it from the legal point of view, as well as from the point of view of the intentions of the parties which accompanied its conclusion.