Recepcja heglizmu w mikołajowskiej Rosji i jej uwarunkowania

Abstract

In the article a specificity was introduced the reception of the concept of Hegel in Russia under governments of the tsar of Mikołaj I, at the turn of thirtieth and fortieth years of the 19th century, they paid special attention to ideological dilemmas and social-moral of Vissaryon Bielin’skij, Alexander Herzen and Ivan Turgenew, being representative Russian Hegelians in this period. That reception proves about fascination of Russians for not only theoretical structures of Hegel, their versatile scope and the terminological usefulness. However also a specific adequateness of this philosophy is important with real Russian reality. When it turned out that this observation could not be held, Russian thinkers “are turning away oneself” from Hegel. They are starting criticizing philosophy of Hegel, being – in convincing them – with philosophy “detachments from reality”.

W artykule przybliżono specyfikę recepcji heglizmu w mikołajowskiej Rosji na przełomie lat 30. i 40. XIX w., zwrócono szczególną uwagę na dylematy ideowe i społeczno-moralne Wissariona Bielińskiego, Aleksandra Hercena i Iwana Turgieniewa, będących w tym okresie reprezentatywnymi rosyjskimi heglistami. Owa recepcja świadczy o fascynacji Rosjan nie tylko konstrukcjami teoretycznymi Hegla, ich wszechstronnym zakresem oraz przydatnością terminologiczną. Nie mniej ważna jest też swoista współmierność tej filozofii z realną rosyjską rzeczywistością. Kiedy okazało się, że konstatacja ta nie może być utrzymana, rosyjscy myśliciele „odwracają się” od Hegla. Zaczynają krytykować heglizm, będący – w ich przekonaniu – filozofią „oderwania od rzeczywistości”.