Anna Karenina językiem tańca niesiona – estetyka baletu romantycznego na współczesnej scenie

Abstract

Artykuł jest omówieniem baletu Anna Karenina będącego przekładem intersemiotycznym – oto językiem tańca opowiadamy wielką literaturę rosyjską. Co więcej, „piszemy” ruchem i gestem o epoce minionej na współczesnej scenie baletowej. Stosując narzędzia komparatystyczne, dokonana zostaje próba ukazania związków i relacji pomiędzy literaturą a sztuką tańca. Przywołana zostaje produkcja z 2017 roku w choreografii Tomasza Kajdańskiego do muzyki Rodiona Szczedrina, która przekłada powieść Lwa Tołstoja na język tańca. Jak estetyka romantyczna pokazana została na scenie Teatru Wielkiego w Poznaniu? Co zostało wyeksponowane? Warto zauważyć, że powstała w Poznaniu produkcja jest drugim dziełem choreograficznym w Polsce, które dokonuje przekładu tej wielkiej powieści – pierwszy balet Anna Karenina powstał w Warszawie w 2008 roku (zaraz po premierze światowej baletu Anna Karenina w Kopenhadze, 2004). Choreograf Tomasz Kajdański z pietyzmem podszedł do literatury, a pomogli mu w tym scenograf Dorin Gal i autorka projekcji multimedialnych Live Vanderschave. Artyści wspólnie odtworzyli scenerię, w której rozgrywa się akcja rosyjskiej powieści. Ze scenografią i czasem powstania utworu literackiego współgra technika tańca, której użył choreograf, co jeszcze bardziej podkreśla muzealność baletu. Okazuje się, że melodramatyczność można zatańczyć – szanując estetykę romantyczną i eksponując współczesność. Korespondencja sztuk i epok jest tu kluczowa, ponieważ należy pamiętać, że sama powieść Anna Karenina do romantycznych nie należy, jednak czas jej powstania (powieść powstała w latach 1873–1877) przypada na okres dominacji w sztuce tańca baletu klasycznego i estetyki romantycznej. W momencie gdy w literaturze epoka romantyczna zakończyła się, w balecie wciąż dominowała.

The article is a discussion of the ballet Anna Karenina which is an intersemiotic translation – this is the language of dance we tell about great Russian literature. What’s more, we ‚write’ with a gesture and gesture about a bygone era on the contemporary ballet scene. Using comparative tools, an attempt is made to show the relationships and relationships between literature and the art of dance. The 2017 production from the choreography of Tomasz Kajdański is cited to the music of Rodion Szczedrin who translates the novel by Lew Tołstoj into the language of dance. How was romantic aesthetics shown on the stage of the Grand Theater in Poznań? What has been exposed? It is worth noting that the production created in Poznań is the second choreographic work in Poland that translates this great novel – the first ballet Anna Karenina was created in Warsaw in 2008 (right after the world premiere of the ballet Anna Karenina in Copenhagen, 2004). Choreographer Tomasz Kajdański piously approached literature and they helped him including set designer Dorin Gal and author of multimedia projections Live Vanderschave. The artists together recreated the scenery in which the action of the Russian novel takes place. The dance technique, which was used by the choreographer, harmonizes with the set design and time of creation of the literary work which further emphasizes the museum’s balletiness. It turns out that you can dance melodramatic – respecting romantic aesthetics and exposing the present. The correspondence of plays and epochs is crucial here, as it should be remembered that Anna Karenina’s novel is not romantic, but its creation (the novel was written in 1873–1877) falls on the period of domination in the art of classical ballet dance and romantic aesthetics. At the time when the Romantic era ended in literature it still dominated the ballet.