Reprezentatywność związków zawodowych w prawie polskim

Abstract

Reprezentatywność związków zawodowych jest kategorią prawną właściwą zbiorowemu prawu pracy. Występuje wówczas, gdy idzie o zbiorowe prawa i interesy pracownicze. Nie znajduje zastosowania w indywidualnych sprawach pracowników – członków związku zawodowego bądź pracowników niezrzeszonych. Reprezentatywność związku zawodowego oznacza jego szczególną zdolność do występowania w określonych sprawach w zbiorowych stosunkach pracy. Związek zawodowy reprezentatywny różni się od pozostałych związków zawodowych zazwyczaj swoją liczebnością. Ustawodawca pojęcie reprezentatywności używa w Kodeksie pracy oraz ustawie o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno – Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego. Pozostałe przepisy, ustanawiające szereg uprawnień reprezentatywnych związków, powołują się na te akty prawne, czy do nich odsyłają. Na gruncie polskiego prawa reprezentatywność staje się zasadą zbiorowego prawa pracy, dopuszczającą do partycypacji w dialogu społecznym oraz korzystania z uprawnień wyłącznie odpowiednio duże (reprezentatywne) organizacje związkowe wraz z ich strukturami organizacyjnymi. Reprezentatywność jest także regułą kolizyjną umożliwiającą zawieranie układów zbiorowych pracy oraz konsultowanie lub uzgadnianie z pracodawcą aktów zakładowego prawa pracy. W tym sensie reprezentatywne organizacje reprezentują inne związki i pośrednio społeczność pracowników.

Trade unions representativeness is a legal category specific to collective labour law. It is mainly concerned with employees’ collective rights and interests. However, it does not apply to individual cases of employees whether trade union members or nonassociated. According to the definition, trade unions representativeness means its special ability to appear in particular cases in collective labour relations. A representative trade union usually differs from other labour unions by its size. The concept of representativeness appears in Labour Code and in the Act on the Tripartite Commission for Socio – Economic Matters and Voivodship Commissions of Social Dialogue. Other regulations invoke the abovementioned provisions or refer to them. In accordance with the legal status, representativeness becomes a rule in collective labour law allowing participation in institutional social dialogue and using rights for only big (representative) union organizations together with their organizational structures. Representativeness is also a collision rule enabling efficient entering into collective labour agreements and consulting or negotiating with employers in the scope of other intra – workplace acts. In this sense representative trade unions represent other union organizations and indirectly whole employees.