Ile loży masońskiej w "loży masońskiej"? Uzupełnienia do historii budynku przy ul. Kilińskiego 16 - siedziby Książnicy Podlaskiej

Abstract

Artykuł omawia najwcześniejsze dzieje zabytkowego budynku przy ul. Kilińskiego 16 (obecnej siedziby Książnicy Podlaskiej), w świetle nowo odkrytych materiałów źródłowych, przechowywanych w Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnym w Białymstoku. Odnalezione źródła informują, że budowniczy domu, Chrystian Samuel Hoenigke, wydzierżawił od parafii katolickiej plac celem zbudowania na nim domu gościnnego. Taka geneza powstania budynku wyklucza dotychczasowe ustalenia, że zbudowano go jako siedzibę białostockiej loży masońskiej "zum goldenen Ring". Przypuszczalnie stosowane do dziś określenie budynku "lożą masońską" wynika z faktu, że jego właściciel był w latach 1817-1821 aktywnym uczestnikiem wileńskich lóż masońskich. Praca jest uzupełnieniem i rozwinięciem artykułu opublikowanego w czasopiśmie "Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego" z. 19, 2013.

The author presents the history of one of Białystok's most characteristic buildings - Książnica Podlaska's premises, 16 Kilińskiego Street. The article reviews the building's rich documentation, its fascinating history, and - most importantly - it revises some popular fallacies: for example, the claim that the building used to be the Masonic Lodge's premises. In his examination, the author draws on the tradition of historical investigation, contemporary regionalism and theory of geopoetics.