Granica mazowiecko-litewska do 1569 roku. Kształtowanie się, rola społeczna

Abstract

Praca składa się z czterech rozdziałów, obejmujących dwie główne tezy badawcze. Pierwsze dwa rozdziały dotyczą analizy źródeł historycznych odnoszących się do wykształcania się granicy mazowiecko-litewskiej do 1444 roku. Wątek ten został podzielony geograficznie, na część północną granicy, powstałą na skutek upadku Jaćwieży, oraz na fragment południowy, który wykształcił się jeszcze za czasów istnienia Rusi, następnie przejętej przez Wielkie Księstwo Litewskie. Granica mazowiecko-litewska w skali makro ukształtowała się na skutek działalności politycznej władców Mazowsza, Litwy, ale też władców polskich, ruskich oraz Krzyżaków. Drugim zasadniczym tematem pracy są zagadnienia społeczne, dlatego też rozdział trzeci przedstawia analizę prawa, zgodnie z którym powinna kształtować się granica mazowiecko-litewska na poziomie lokalnym, zaś czwarty rozdział przedstawia, jak owo kształtowanie się wyglądało w rzeczywistości, na podstawie zachowanych źródeł z ksiąg ziemskich i grodzkich, w okresie obejmującym II połowę XV w. aż do zawarcia Unii Lubelskiej, która zmieniała dotychczasową granicę międzypaństwową polsko-litewską na granicę wewnętrzną Rzeczpospolitej.

The dissertation consists of four parts that covers two main thesis statements. The first two chapters refer to the analysis of the historical sources about formation of the Mazovian-Lithuanian border until 1444. The concept of the border was divided geographically into two sections: northern and southern. The northern part of the border was created as a result of the fall of Yatvingia, whereas, the southern was developed during the times of Rus. What is more, the southern fragment was later taken over by the Grand Duchy of Lithuania. The Mazovian-Lithuanian border was formed as a consequence of the political activity of the rulers of Mazovia and Lithuania, but also Polish, Ruthenian and Teutonic Knights. Equally, this thesis will widely explore the concept of social issues. It is presented in the third chapter, which focuses mainly on the analysis of the law according to which the Mazovian-Lithuanian border should have been shaped at the local level. Not to mention the fourth chapter that presents the fact how this formation process actually looked like. Conclusions are based on the preserved sources taken from Mazovian court books, in the period covering the second half of the 15th century until the Union of Lublin, which changed Polish-Lithuanian inter-state border to the internal border of the Polish-Lithuanian Commonwealth.