Biblioteka Miejska w Ostrowi Mazowieckiej. Uwarunkowania powstania i działalności do początku lat 30. XX w.

Abstract

W artykule podjęto próbę zbadania genezy Biblioteki Miejskiej w Ostrowi Mazowieckiej, mieście powiatowym średniej wielkości na Mazowszu, z nieliczną społecznością inteligencką (polską i żydowską). Przybliżono początki promowania czytelnictwa przez przedstawicieli ostrowskiej inteligencji oraz stowarzyszeń społeczno-kulturalnych, a także działalność prywatnych typografii, zakładów fotograficznych i punktów sprzedaży książek poprzedzających powstanie biblioteki publicznej. Zwrócono uwagę na istotne kwestie bibliotek ostrowskich (miasta i powiatu) na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych ubiegłego stulecia. Na tle lokalnych uwarunkowań zaprezentowano pierwsze lata działalności Biblioteki Miejskiej w Ostrowi Mazowieckiej (do początku lat 30. XX w.). Z powodu braku (lub niezachowania) pełnej dokumentacji źródłowej z okresu międzywojennego i niepodejmowania przez biblioteki badań dotyczących własnej przeszłości, skorzystano przede wszystkim z prasy, wspomnień oraz danych statystycznych wyżej wymienionego okresu. Udowodniono, że w badanym okresie Biblioteka Miejska w Ostrowi Mazowieckiej była instytucją ważną dla podniesienia prestiżu miasta, wzmacniała ofertę edukacyjną i działała integrująco na rozwarstwione społeczeństwo.

The article attempts to examine the origins of the Municipal Library in Ostrów Mazowiecka, an average size county town in Mazovia, with a small intelligentsia community (Polish and Jewish). It describes the beginnings of promoting readership on the part of members of the Ostrów intelligentsia and sociocultural associations, as well as the activity of private printing houses, photographer’s shops and bookshops prior to the establishment of a public library. Attention is drawn to important issues regarding Ostrów (municipal and county) libraries at the turn of the 1930’s. The first years of the activity of the Municipal Library in Ostrów Mazowiecka (up until the early 1930’s) are presented against the background of local conditions. Due to lack of full documentation (either non-existent or not preserved) from the interwar period and the fact that the libraries did not conduct any research regarding their own past, information from the press, memoirs and statistical data of said period were used. It has been proved that in the period under consideration, the Municipal Library in Ostrów Mazowiecka was an important institution in terms of raising the town’s prestige; it broadened the educational offer and had an integrating effect on the stratified society.