Wpływ umów wertykalnych na zjawisko konkurencji

Abstract

Problematyka porozumień wertykalnych we wspólnotowym prawie konkurencji jest niezwykle szeroka. Stosunki konkurencji, a zatem także porozumienia ograniczające konkurencję, mogą występować w dwóch płaszczyznach: poziomej (horyzontalnej) i pionowej (wertykalnej). Autor dysertacji skoncentrował się na badaniu porozumień wertykalnych, jako istotnego instrumentu w kształtowaniu sieci dystrybucji, przez co porozumienia te w znacznej mierze powinny być uznawane za prokonkurencyjne z uwagi na ich pozytywny wpływ na konkurencję między dostawcami. Pozytywny lub negatywny wpływ porozumień wertykalnych, zależeć będzie głównie od struktury każdorazowego rynku relewantnego. Założeniem niniejszej dysertacji jest ukazanie form kooperacji wertykalnej i ich skutków w świetle prawa antymonopolowego, a także próba znalezienia odpowiedzi na pytanie, na ile skuteczna jest aktualna polityka zwalczania porozumień ograniczających konkurencję, a na ile i w jakim zakresie pożądana jest jej rewizja. W opracowaniu przyjęto hipotezę, że pomimo wykorzystywania porozumień wertykalnych do ograniczania konkurencji w znacznej mierze są one podstawą do jej rozwoju. Weryfikacja przyjętej hipotezy badawczej została przeprowadzona w oparciu o analizę poszczególnych porozumień wertykalnych oraz porównanie europejskiego i amerykańskiego systemu prawa konkurencji. Dodatkowo, celem pomocniczym pracy było przedstawienie wpływu nowych technologii na zmieniające się środowisko konkurencji oraz wskazanie praktycznych zaleceń w kształtowaniu prawa konkurencji oraz przykładów dobrych praktyk służących rozwojowi konkurencji. Dysertacja składa się ze wstępu, czterech rozdziałów oraz zakończenia. We wstępie określono przedmiot badań, problem badawczy, cel i pytania badawcze oraz metody analizy naukowej. W rozdziale pierwszym omówiono podstawowe pojęcia związane z prawem konkurencji, zjawiskiem i relacjami między konkurentami. W drugim rozdziale wyjaśniono znaczenie słowa porozumienie, oraz jej prawne i ekonomiczne znaczenie. Przedstawiono również przykładowe rodzaje porozumień ograniczających konkurencję. Oprócz kwestii definicyjnych przedstawiono złożoność pojęcia „porozumienie”. Zawarto w nim także kategoryzację porozumień w ramach tzw. podziału na horyzontalne i wertykalne oraz dokonano próby zdefiniowania jednostronnego zachowania przedsiębiorstwa wyznaczające granice pojęcia porozumienie. W rozdziale trzecim zaprezentowano bardziej ekonomiczne podejście stosowania przepisów antymonopolowych w Unii Europejskiej oraz Stanach Zjednoczonych. Możliwość wyłączenia porozumienia z zakazu określonego w europejskim i polskim systemie prawa konkurencji oraz zastosowanie instytucji niezbędnych ograniczeń konkurencji, czyli tzw. ancillaryrestraints. Przede wszystkim skoncentrowano się na podejściu bardziej ekonomicznym, zorientowanym na gospodarcze skutki zachowań przedsiębiorstw. Prawo konkurencji w stanach zjednoczonych opiera swoją metodę na zasadzie rozsądku wprowadzając niezbędne ograniczenia konkurencji nie ze względu na cel, ale na ich skutek. Zdaniem autora wdrożenie niektórych rozwiązań prawnych z USA w Unii Europejskiej może przyczynić się do pobudzenia konkurencyjności i wzrostu znaczenia porozumień wertykalnych w kształtowaniu rynku. Zwieńczeniem jest rozdział czwarty, który przedstawia ekonomiczną analizę wpływu porozumień wertykalnych na rozwój konkurencyjności. Zdaniem autora, głównym wyznacznikiem konstrukcji norm prawnych w prawie konkurencji powinna być ich ekonomiczna efektywność. W dobie globalizacji, przy ogromnej ilości substytutów coraz trudniej jest mieć wpływ na cenę. W przypadku tzw. RPM, ustalanie cen odsprzedaży we własnej sieci, może pozytywnie wpłynąć na pozycjonowanie produktu oraz jego konkurencyjność. Na dowód tego autor przedstawia wpływ handlu e-commerce na rozwój konkurencji oraz brak aktualnych uregulowań prawnych w stosunku do nowych technologii. Przeprowadzona analiza obecnych uregulowań prawa konkurencji, ich ukształtowanie, wsparte danymi statystycznymi uprawnia do tego, aby stwierdzić, że porozumienia wertykalne będą miały coraz większy wpływ na kształtowanie się konkurencyjności na świecie.

The issue of vertical agreements in EU competition law is exceptionally broad. Competition relations, and therefore also agreements restricting competition, can exist in two areas: horizontal and vertical. The author of the dissertation focused on the examination of vertical agreements as an important instrument in shaping distribution networks, so that these agreements should be regarded as pro-competitive to a considerable extent because of their positive impact on competition between suppliers. Either positive or negative impact of vertical agreements will depend mainly on the structure of each relevant market. The aim of this dissertation is to present the forms of vertical cooperation and their effects under antitrust law and to try to find an answer to the question of how effective the current anti-trust policy is, and to what extent and how it would be beneficial to revise it. The study presents a hypothesis that despite the use of vertical agreements to restrict competition, they are, to a considerable extent, the basis for its development. The verification of the adopted research hypothesis was based on the analysis of individual vertical agreements and a comparison of the European and American competition law systems. Additionally, the assisting objective of the study was to present the impact of new technologies on the changing environment of competition and to indicate practical recommendations in shaping competition law and examples of good practices for the development of competition. The dissertation consists of an introduction, four chapters and an conclusions. In the introduction, the subject of the research problem, the research objective and questions, as well as the methods of scientific analysis were defined. The first chapter discusses basic concepts related to the competition law, phenomenon and relations between competitors. The second chapter explains the term "agreement" and its legal as well as economic meaning. It also presents exemplary types of agreements limiting competition. In addition to the definitions, the complexity of the term "agreement" is presented. It also includes the categorization of agreements in the so-called division into horizontal and vertical agreements and attempts to define the unilateral behavior of an undertaking that determines the boundaries of the term "agreement". The third chapter presents a more economic approach to the application of antitrust rules in the European Union and the United States. The possibility of exempting an agreement from the prohibition specified in the European and Polish competition law system and applying the institutions of necessary restrictions of competition, i.e. the so-called ancillary restraints. First of all, the focus was on a more economic approach, oriented towards the economic consequences of the behavior of enterprises. Competition law in the United States is based on the rule of reason, introducing the necessary restrictions of competition not by purpose but by effect. According to the author, the implementation of selected legal solutions from the USA in the European Union may contribute to stimulating competitiveness and increasing the importance of vertical agreements in shaping the market. The fourth chapter concludes with an economic analysis of the impact of vertical agreements on the development of competitiveness. According to the author, the main determinant of the construction of legal norms in competition law should be their economic effectiveness. In the era of globalization, with a huge number of substitutes, it is increasingly difficult to influence the price. In the case of the so-called RPM, setting resale prices in one's own network may have a positive impact on the positioning of the product and its competitiveness. In order to prove this, the author presents the impact of e-commerce trade on the development of competition and the lack of current legal regulations in relation to new technologies in competition law. The analysis of the current competition law regulations, their character, supported by statistical data, makes it possible to state that vertical agreements will have an increasing impact on the shaping of global competitiveness