Sprawa Litwy Środkowej w opinii polskiej i międzynarodowej na łamach "Gazety Wileńskiej" w 1920 roku

Abstract

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. kwestia granicy wschodniej jeszcze przez wiele lat nie była uregulowana. Głównym przedmiotem sporu pomiędzy Polakami a Litwinami był przebieg granicy. Terytoria tego pogranicza stały się polem walk w latach 1919–1920, ale także dyskusji politycznej. Prowadzona ona była również na łamach prasy, zarówno polskiej jak i litewskiej. Pogląd na temat szeroko rozumianych spraw polsko-litewskich zależny był od profilu polityczno-ideowego pism. „Gazeta Wileńska” podnosiła problematykę polsko-litewską z punktu widzenia polskich środowisk związanych głównie z obozem niepodległościowym (piłsudczykowskim)

Vilnius Newspaper was created in a difficult period of the expanse of Vilnius and proclamation of Central Lithuania formation led by Lucjan Żeligowski. Vilnius newspaper was founded by Tadeusz Katelbach. The periodical had small-circulation, and was published from 1920 to 1922. The paper brought together the followers (commentators as well as readers) of the idea of accession of Central Lithuania to Poland. It was also an organ where Polish were convinced to validity of incorporation Lithuania into Poland. The newspaper also reflected the attitude of Polish living in Central Lithuania in 1920. Press texts contained a recommendation for improving relations with nationalities inhabited the Lithuanian land emphasizing Polish-Lithuanian relationships. The present publication mainly presents the Polish-Lithuanian dispute from Polish Independence Followers’ point of view. Central Lithuanian matter was the object of interest many European countries as well as The League of Nations Committee. The League of Nations pointed out the necessity of holding referendum on nationality of Central Lithuania as the most appropriate tool for deciding the dispute. The decision of The League of Nations Committee concerning holding referendum on Central Lithuanian territory as presented in the Vilnius Newspaper was judged in unequivocally negative way, treating the Polish-Lithuanian dispute as only an internal affair.

“Вiленская газета” узнiкла падчас падзеяу, звязаных з акцыяй Люцыяна Жэлiгоускага, менавiта заняццем Вiльнi i стварэннем Сярэдняй Лiтвы. Iнiцыятарам яе выдання быу Тадэуш Кательбах. То была газета з невялiкiм накладам, выдаваная у 1920–1922 г. Яна аб’ядноувала асяродк i (як публiцыстау, так i чытачоу), якiя выступалi за далучэнне Сярэдняй Лiтвы да Польшчы. “Вiленская газета” у значнай меры адлюстро увала настро i палякау (асаблiва у 1920 г.), якiя жылi на Вiленшчыне. Артыкулы у газеце сцвярджал i патрэбу наладжвання адносiнау з розным i нацыянальнасцямi, асаблiва акцэнтуючы польска-летувiскiя адносiны. Польска-летувiскi канфлiкт, прадстаулены з пункту гледжання польскiх незалежнiцкiх асяродкау, заняу асабл iвае месца у публ iцыстыцы газеты. Справа Сярэдняй Лiтвы была аб’ектам увагi многiх еурапейск iх дзяржау, а таксама Камiсii Лiгi Нацый. Лiга Нацый сцвердзiла неабходнасць правядзення плебiсцыту адносна дзяржаунай прыналежнасц i Сярэдняй Лiтвы. Гэтае рашэнне на старонках газеты ацэньвалася адназначна негатыуна, а польска-летувiскi канфлiкт прызнавауся выключна унутранай справай двух народау.