Instytucja tzw. małego świadka koronnego w polskim prawie karnym

Abstract

W art. 60 § 3 i 4 k.k. z 1997 roku ustawodawca do porządku prawnego wprowadził instytucję tzw. małego świadka koronnego. Jej celem było skuteczniejsze oraz bardziej efektywne ujawnianie i zwalczanie przestępczości zorganizowanej. Poprzez współpracę sprawców tej kategorii przestępczej działalności z organami ścigania regulacja stworzyła jeden z wyjątkowych i optymalnych instrumentów prawnych umożliwiających zwalczanie przestępczości grupowej. Regulacja nierzadko prezentowana byłą jako „zło”, ale zło „konieczne”. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż instytucja tzw. małego świadka koronnego ma współcześnie zarówno wielu oponentów jak i zwolenników. Sprawcy przestępstwa uzyskują określone przywileje (nadzwyczajne złagodzenie kary) w zamian za informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa i jego okoliczności. Na przestrzeni lat poświęcono tej tematyce wiele publikacji, aczkolwiek większość jedynie w sposób fragmentaryczny lub uboczny. Niewątpliwie nadal brak jest w literaturze opracowań omawiających kompleksowo tę problematykę. Wybór obszaru badawczego uzasadniony jest wiec dążeniem do uzupełnienia istniejącej w polskiej literaturze prawniczej luki, po części spowodowanej zarówno specyfiką i kontrowersyjnością analizowanych norm prawnych, jak i marginalizowaniem tej instytucji na płaszczyźnie wyjątkowości tego źródła pozyskiwania przestępczej wiedzy.

In the article 60 § 3 and 4 of Polish penal code from year 1997 the legislator has implemented into legal order the institution of minor crown witness. Its purpose was efficient and more effective revealing and eradication of organised crime. Through the cooperation of violators from this category of criminal activity with the pursuers it has became one of the extraordinary and optimal instruments of jurisdiction allowing the fight against organised crime. The regulation has been presented as "evil" but "necessary" evil. For particular attention deserves fact that the institution of minor crown witness has simultaneously as many supporters as opponents. The violators regain certain benefits (extraordinary alleviation of punishment) in exchange for informations about people participating in commiting a crime and its circumstances. Over the years many publications were dedicated to this problem, yet in a marginal or fragmentary manner. Undoubtedly, in the literature it is impossible to find a complex elaboration on this subject. The choice of the scientific area is then justified by the pursuance to complete the existing in polish juridical literature gap, partially caused by the specificity and controversial nature of analysed legal standards, as well as marginalising this institution on the behalf of uniqueness of this source of gathering criminal knowledge.