Władysław Lech Terlecki – pisarz inteligencki schyłkowego PRL-u (w kręgu wybranych powieści oraz wypowiedzi dyskursywnych)

Abstract

Rozprawa pokazuje Władysława Lecha Terleckiego jako pisarza inteligenckiego, którego wypowiedzi artystyczne i publicystyczne wiążą się z przełomowymi wydarzeniami historii PRL-u. Pierwszy rozdział pracy – Inteligencja i pisarz inteligent pokazuje zjawisko inteligencji; pojęcia i historię. Rozdział drugi: Władysław Lech Terlecki – osoba publiczna. Wywiady i inne formy obecności medialnej przedstawia Terleckiego w świetle wywiadów, wypowiedzi na łamach prasy i na antenie radiowej. Kolejne rozdziały są analizą powieści Terleckiego, w których bohaterami są pisarze. Rozdział trzeci: Pisarz spod Gwiazdy Piołun. Perspektywa końca dotyczy powieści Gwiazda Piołun (1968) i jej bohatera – Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacy), pisarza, malarza i filozofa. Rozdział czwarty: Pisarz w okresie schyłkowym przedstawia powieści o pisarzach, napisane w okresie schyłkowym PRL-u. Jest analizą powieści: Zwierzęta zostały opłacone z 1980 roku (bohater – Mocarz, jest inspirowany sprawą Stanisława Brzozowskiego), Cień karła, cień olbrzyma z 1983 (bohater – pisarz PRL-owski snuje w wyobraźni dramat o Lwie Tołstoju) i Pismaka z 1984 roku (bohater – dziennikarz, siedząc w więzieniu, zbiera materiał do książki). Rozdział piąty – „Trudna wolność artysty” – „Cierń i laur” (1989), „Zabij cara” (1992) – wskazuje na cezurę 1989 w odniesieniu do pisarstwa Terleckiego. W Cierniu i laurze bohaterem jest Mistrz, Józef Ignacy Kraszewski. Zabij cara pokazuje młodego poetę – pana Adama, czyli Mickiewicza. Obraz Terleckiego jako pisarza inteligenckiego tworzą jego powieści o pisarzach oraz różne wypowiedzi dyskursywne.

The doctoral thesis presents Władysław Lech Terlecki as an intellectual writer of the late PRL in the perspective of his selected novels and discursive press articles. In the first chapter The intellectual writer - the transformation of ethos I deal with the complexity of the phenomenon of intelligence. The following chapters interpret Terlecki's novels, in which protagonists are writers. The third chapter is devoted to Stanisław Ignacy Witkiewicz – the protagonist of the novel Gwiazda Piołun (The Wormwood Star). The fourth chapter analyze novels: Zwierzęta zostały opłacone (Animals were paid) from 1980, Cień karła, cień olbrzyma (Shadow of a dwarf, shadow of a giant) from 1983 and Pismak (Scribbler) from 1984. The protagonist of the first of them, is inspired by Stanisław Brzozowski. In the novel Shadow of the dwarf and the shadow of the giant, Leo Tolstoy appears as a moral authority. In Scribbler, the protagonist is confronted with his work and the problem of showing uncomfortable content. In the fifth chapter, I present another novels about two nineteenth-century writers. In the novel Cierń i laur (Thorn an laurel) from 1989, appears Master (Józef Ignacy Kraszewski). Zabij cara (Kill the car) from 1992 shows a young poet - Adam Mickiewicz. The image of Terlecki as an intellectual writer is created by his novels about writers and various discursive texts.