Powieści Wiktora Pielewina końca XX i początku XXI wieku w kontekście światowego postmodernizmu

Abstract

Przedmiotem analizy w poszczególnych rozdziałach rozprawy są cztery powieści Wiktora Pielewina (1962): Mały palec Buddy (1996), Generation ‘P’ (1999), Liczby (2003) i Święta księga wilkołaka (2004). Utwory te tworzą chronologiczną całość, tzw. „kwartet moskiewski”. W centrum pierwszego rozdziału znalazły się rozważania na temat zjawiska historii alternatywnej. Pielewin kreuje w powieści alternatywne osobowości autentycznych postaci, np. Wasilij Czapajew przeistacza się w filozofa, znawcę buddyzmu, a nawet maga. Pisarz odwołuje się do buddyjskiej koncepcji pustki. Spostrzeżenia zawarte w drugim rozdziale można podzielić na trzy bloki tematyczne: deklasacja inteligenta rosyjskiego, symulakry i hiperrzeczywistość wykreowana przez mass media oraz kondycja człowieka w dobie totalitaryzmu telewizyjno-konsumpcyjnego. W trzecim rozdziale uwagę skoncentrowano na opisie i analizie zachowań bankiera Stiepana Michajłowa, osoby wewnętrznie zniewolonej przez ślepą wiarę w potęgę liczb. W czwartym rozdziale zwrócono uwagę na literacko-kulturowe rodowody pary głównych bohaterów: wiecznie młodej lisicy-kobiety A Huli i wilkołaka Aleksandra, oficera Federalnej Służby Bezpieczeństwa. W obu przypadkach są to skomplikowane kreacje, w których odnaleźć można nawiązania do mitologii (chińskiej, skandynawskiej), folkloru rosyjskiego, aluzje do znanych dzieł literatury rosyjskiej, do postaci filmowych.

Victor Pelevin’s four novels (“Moscow’s quartet”) are the subject of an analysis in individual chapters of the dissertation. There are Buddha’s Little Finger (1996), Generation ‘P’ (1999), Numbers (2003), The Sacred Book of the Werewolf (2004). In the centre of the first chapter there were placed some considerations of the phenomenon of the alternative history. Pelevin creates alternative personalities of real people - e.g. Vasily Chapayev transforms into a philosopher, the expert of Buddhism, even a magus. The writer refers to the Buddhist concept of emptiness. Observations, included in the second chapter, were divided into three thematic groups: declassing of educated Russian; simulacra and hyperreality of the mass media; man’s condition in the age of television-consumer totalitarianism. In the third chapter an attention was paid to the description and analysis of Stepan Mikhailov’s behaviour, the banker enslaved by a blind belief in the power of numbers. In the fourth chapter an attention was paid to the literary-cultural origins of a couple of main heroes: an eternally young vixen-woman A Huli and a werewolf Alexander, an officer of the Federal Security Bureau. In both cases there are complicated creations, in which we can find references to the mythology (Chinese, Scandinavian), to Russian folklore, allusions to famous works of Russian literature, to movie characters.