Szkolnictwo polskie na Litwie w latach 1991–2011

Abstract

Okres na przełomie wieków XX i XXI, gdy Litwa po odzyskaniu niepodległości tworzyła nową historię, jako czas, kiedy w systemie oświaty Republiki Litewskiej dokonano wiele reform. Ustawodawstwo oświatowe dotyczące, między innymi, szkolnictwa mniejszości, w tym szkolnictwa polskiego, ciągle się zmieniało. Często wprowadzenie zmian nie było dokładnie przeanalizowane i przemyślane, właściwie - niespójne. Chodziło raczej o formę, a bardzow ważny aspekt, jakim jest treść - zostawał w tle. Stąd zamieszania, trudności, nieporozumienia. Kwestia szkolnictwa polskiego na Litwie była nie raz odnotowana w pracach polityków, pedagogów, historyków, naukowców. Brak jest jednak monograficznego opracowania łączącego przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, które ukazałoby całe bogactwo, znaczenie i wartość polskiej edukacji na Litwie po odzyskaniu niepodległości w latach dziewięćdziesiątych XX stulecia oraz odsłoniłoby potrzeby, działania, atuty, trudności funkcjonowania polskiej edukacji na Litwie w obszarze procesów pedagogicznych i społecznych. Niniejsza praca o polskim szkolnictwie na Litwie ma zatem charakter obiektywnego wyjaśnienia i opiera się na wynikach poszukiwań oraz wykorzystania ustaleń teoretycznych, badawczych i analitycznych. Podstawą syntezy były informacje z różnych dziedzin powiązanych z edukacją i gromadzonych przez wiele osób po to, aby znaleźć niezaprzeczalne walory, przydatność i skuteczność edukacji polskiej na Litwie. Natomiast w żadnym wypadku nie wyczerpuje to tematu, lecz zachęca do jeszcze bardziej pogłębionych badań.

The period on the edge of the 20th and 21st centuries, when Lithuania, after regaining independence, was creating a new history, is perceived as a time when many reforms were introduced in the education system of the Republic of Lithuania. The educational legislation regarding i.e. minority education, including Polish education, was constantly changing. Often, the introduction of changes was not thoroughly analysed and thought-through - on the contrary , it was quite inconsistent. It was rather about the form, and the very important aspect, which is the content, remained in the background. Hence confusion, difficulties and misunderstandings. The issue of Polish education in Lithuania has been mentioned numerous times in the works of politicians, educators, historians and scientists. There is, however, no monographic study linking the past, present and future that would show all the wealth, importance and value of Polish education in Lithuania after regaining independence in the 1990s, while also revealing the needs, activities, strenghts and difficulties of Polish education in Lithuania in the area of pedagogical and social processes. This work on Polish education in Lithuania is therefore an objective explanation and is based on the results of exploration and the use of theoretical, research and analytical findings. The basis for the synthesis was the information from various fields related to education, collected by many authors in order to find undeniable advantages, usefulness and effectiveness of Polish education in Lithuania. In no way, however, does it exhaust the topic - on the contrary, it encourages even more in-depth research.