Obraz Republiki Białoruś i Białorusinów w świadomości mieszkańców wschodniej części województwa podlaskiego

Abstract

Problem badawczy podjęty w dysertacji dotyczył obrazu Republiki Białoruś i narodu białoruskiego w świadomości mieszkańców czterech wybranych, przygranicznych powiatów, leżących na terenie województwa podlaskiego: białostockiego, bielskiego, hajnowskiego oraz sokólskiego, zwanych w pracy wschodnią częścią województwa podlaskiego. Teren ten jest specyficzny ze względu na swoją strukturę populacji oraz współwystępowanie na nim różnych grup narodowych i religijnych licznie reprezentowanych. Podejmowana w pracy probelmatyka badawcza, jest o tyle istotna, iż obraz innego państwa i narodu, zwłaszcza, jeśli dotyczy on najbliższych sąsiadów, jest formą świadomości społecznej, która kształtuje postawy międzyludzkie, wpływa na ich działania oraz stanowi klucz dla zrozumienia stosunków międzygrupowych. W celu zebrania materiału empirycznego oraz analizy problemu badawczego wykorzystane zostały nastęujące narzędzia badawcze: wywiad kwestionariuszowy, ustrukturyzowany wywiad pogłębiony oraz analizie treści. W okresie od listopada 2014 do września 2016 roku ogółem przebadanych zostało pięciuset mieszkańców terenu wschodniej części województwa podlaskiego oraz dwudziestu liderów opinii. Dodatkowo analizie poddane zostały materiały prasowe z alt 2004-2014. Rozprawa doktorska składa się z wstępu, zakończenia oraz siedmiu rozdziałów problemowych. W rozdziale pierwszym omówione zostają teoretyczne podstawy pracy oraz istotne dla problemu badawczego kategorie socjologiczne. W poszukiwaniu odniesień teoretycznych w badaniach nad postrzeganiem obcego państwa i narodu wśród mieszkańców pogranicza, jako najważniejsze, przywołuje pojęcia : "obraz", "stereotyp", "wizerunek" oraz "pogranicze". Rozdział drugi stanowi metodologiczną część pracy Zawiera on charakterystykę badanej grupy oraz obszaru badań. W tej części dysertacji omówiony został także szerzej przedmiot badań, cele oraz hipotezy badawcze. Główny problem badawczy niniejszej pracy brzmi następująco: "Jaki jest obraz Republiki Białoruś i Białorusinów w świadomości mieszkańców wschodniej częsci województwa podlaskiego?". Rozdział trzeci stanowi próbę ukazania przemian stosunków polsko-białoruskich w warunkach zróżnicowania kulturowego wschodniej części województwa podlaskiego. Przedstawiona w tej części pracy specyfika narodowościowo-religijna bdanego obszru stanowi punkt wyjścia dla dalszych rozwąząń nad specyfiką obrazu Republiki Białoruś i Białorusinów. W rozdziale czwartym, w oparciu o analizę prasy lokalnej i regionalnej z lat 2004-2014 przedstawiony został medialny wizerunek Republiki Białoruś i Białorusinów. Rozdział piąty oraz szósty stanowią omówienie i prezentację wyników badania ilościowego przeprowadzonego wśród mieszkańców wschodniej części województwa podlaskiego. W rozdziałach tych omówione zostały czynniki wpływające na kształt współczesnego obrazu Republiki Białoruś i Białorusinów oraz elementy wchodzące w skład tych obrazów. W rozdziale siódmym przedstawione zostały wyniki badania ilościowego, przeprowadzonego wśród liderów spoełczności lokalnych, przedstawiających obraz Republiki Białoruś i Białorusinów, jaki funkcjonuje w ich opinii. Rozprawa doktorska kończy się omówieniem wyników badań w nawiązaniu do postawionych w rozdziale metodologicznym hipotez, próbą uogólnień oraz refleksją nad wpływem mechanizmów globalizacyjnych i elektronicznym przekazie informacji na współczesną strukturę społeczno-kulturowej rzeczywistości oraz współczesnych stosunków międzygrupowych.