Investigative journalism as a new form of journalism in the information society

Abstract

This article provides an introduction to discussion on the issue of investigative joumalism as a new form of journalism in the information society. The issue of so-called investigative journalism undoubtedly deserves serious scientific discussion in every respect, especially if one takes into account the fact that investigative journalism is an unique kind of joumalistic activity due to it being in the greater public interest, albeit in the absence of the power and authority inherent in the disclosure and explanation of criminal offenses. Investigative journalism is a type of journalism, which in Poland is not rich in tradition because its development depends on sociopolitical conditions. Since 2001, in Poland a Code of Ethics of Journalism Association of Polish Journalists is in force, in which it was expressly stated that: in collecting material journalists must not use any illegal methods and ethically reprehensible behavior, the exception is investigative journalists, such as tracking in the name of public good - with the knowledge and consent of their superiors - crime, corruption or abuse of power (Article II, paragraph 5). Furthermore, in section 6 of the same article, it was also stated that journalist should not violate the sphere of privacy and intimacy, an exception may be - in justified circumstances - activities in pursuit of investigations against public figures. The quoted definition of investigative journalism show quite surprising assertions that the investigative reporter in Poland, is allowed to do just about anything. But this claim is not fully justifiable, because the journalist is not relieved of responsibility for his actions, although it is worth mentioning that the Polish justice system treats media cases gently. Considering the issue of investigative journalism, it is impossible not to refer to the workshop and working methods of investigative joumalist.

Niniejszy artykuł stanowi wstęp do dyskusji dotyczącej problematyki dziennikarstwa śledczego jako nowej formy dziennikarstwa w społeczeństwie informacyjnym. Problematyka tzw. śledztwa dziennikarskiego niewątpliwie zasługuje na poważną dyskusję naukową pod każdym względem, szczególnie zaś, jeśli weźmie się pod uwagę okoliczność, iż dziennikarstwo to j est wyjątkowym rodzajem działalności dziennikarskiej z uwagi na działanie dziennikarza śledczego w imię wyższego interesu publicznego przy jednoczesnym braku uprawnień i kompetencji właściwych dla organów ścigania w zakresie ujawniania i wyjaśniania popełnionych przestępstw. Dziennikarstwo śledcze jest rodzajem dziennikarstwa, który w Polsce nie ma bogatej tradycji, gdyż do swojego rozwoju potrzebuje charakterystycznych warunków społeczno - politycznych. Od 2001 r. w Polsce obowiązuje Kodeks Etyki Dziennikarskiej Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, w którym expressis verbis zostało stwierdzone, iż w zbieraniu materiałów nie wolno posługiwać się metodami sprzecznym i z prawem i nagannym i etycznie; wyjątkiem jest dziennikarstwo śledcze, tj . tropienie w imię dobra publicznego - za wiedzą i zgodą przełożonych - zbrodni, korupcji czy nadużycia władzy (art. II pkt 5). Ponadto w punkcie 6 tegoż artykułu ustalono również, iż nie wolno naruszać prywatności i sfery intymnej; wyjątek mogą stanowić - w uzasadnionych okolicznościach - działania w zakresie dziennikarstwa śledczego, także wobec osób publicznych. Z przytoczonej definicji dziennikarstwa śledczego wynika dość zaskakująca konstatacja, że reporterowi śledczemu w Polsce wolno właściwie wszystko. Nie jest to jednak twierdzenie w pełni uzasadnione, gdyż dziennikarz nie jest zwolniony z odpowiedzialności za swoje czyny, chociaż zauważyć wypada, że polski wymiar sprawiedliwości łagodnie traktuje tzw. kazusy medialne. Rozważając problematykę dziennikarstwa śledczego nie sposób nie odnieść się również do kwestii warsztatu i metod pracy dziennikarza śledczego.