Macierzyństwo w prawie materialnym i procesowym. Aspekty prywatnoprawne

Abstract

Rozprawa poświęcona została zagadnieniu macierzyństwa, w ujęciu prawa cywilnego materialnego i procesowego oraz prawa prywatnego międzynarodowego. Autor zaprezentował w niej poglądy doktryny i judykatury a także własne przemyślenia dotyczące przedmiotowej kwestii. W opinii większości macierzyństwo stanowi konstrukt stricte prawny oderwany od rzeczywistości biologicznej. W rozprawie omówione zostały słabe punkty tego stanowiska oraz negatywne konsekwencje jakie pociąga za sobą jego przyjęcie. Zaprezentowane zostało także stanowisko alternatywne, zgodnie z którym prawny aspekt macierzyństwa ściśle łączy się z aspektem biologicznym (genetycznym). W konsekwencji jurydycznie rozumiane macierzyństwo (stan bycia matką) powstaje i wygasa wraz z więzią krwi, zatem wszelkie decyzje jurydyczne dotyczące jego ustalenia i zaprzeczenia mają charakter deklaratywny a nie konstytutywny. Sformułowane w rozprawie postulaty de lege lata i de lege ferenda dotyczą głównie problematyki: definicji legalnej macierzyństwa, ciąży kontraktowej (zwanej macierzyństwem zastępczym), zastosowania klauzuli porządku publicznego w sprawach o ustalenie lub zaprzeczenie macierzyństwa, charakteru prawnego przedmiotowych powództw i wyroków, rodzajów oraz mocy środków dowodowych wykorzystywanych w tego typu sprawach oraz konsekwencji jakie pociąga za sobą ustalenie lub zaprzeczenie macierzyństwa.

The given dissertation presents the issue of motherhood in the light of substantial civil law, civil procedure and private international law. In this monograph the author summarizes standpoints expressed in legal papers and judicial decisions and submits his own approach to the given issue. In the opinion of majority motherhood is a pure legal concept divided from biology. The dissertation discusses weaknesses and negative consequences of this notion and presents an alternative point of view according to which motherhood as a legal institution is based on biology (genetics). That means the given legal relation (the state of being a mother) starts and ends at the same time as the biological one. In consequence legal decisions relating to ascertaining and denying motherhood are declarative not constitutive ones. The de lege lata and de lege ferenada postulates formulated in the monograph refer mainly to the problems of: the legal definition of motherhood, contract pregnancy (commonly known as surrogate motherhood), public policy clause in cases of ascertaining or denying motherhood, legal character of the court actions and judgments related to the issue, types, weight and probative force of evidence used in abovementioned type of cases and finally the consequences of ascertaining and denying motherhood.