Zastosowanie nowych technik ekstrakcyjnych do analizy wybranych związków o działaniu hipolipemicznym

Abstract

Celem rozprawy było opracowanie nowych, ekstrakcyjnych procedur wydzielania i wzbogacania wybranych związków o działaniu hipolipemicznym (statyn i fitosteroli). Wybór leków był podyktowany powszechnym stosowaniem statyn w terapii zaburzeń lipidowych. Fitosterole stanowią składnik wielu produktów spożywczych i także wykazują tendencje do obniżania poziomu cholesterolu w surowicy krwi. W części literaturowej przedstawiłam charakterystykę badanych związków, ich mechanizm działania, występowanie statyn w środowisku oraz fitosteroli w żywności. Omówiłam nowoczesne techniki wydzielania analitów, ich modyfikacje i wykorzystanie w praktyce laboratoryjnej. Ponadto opisałam zastosowanie chromatografii cieczowej sprzężonej ze spektrometrem mas do analizy statyn i fitosteroli. W pracy wykorzystałam następujące techniki: ekstrakcję do fazy stałej, ekstrakcję micelarną i do punktu zmętnienia, ekstrakcję za pomocą ruchomego elementu sorpcyjnego, mikroekstrakcję poprzez emulgację wspomaganą ultradźwiękami, klasyczną mikroekstrakcję dyspersyjną ciecz-ciecz, a także jej odmiany wykorzystujące wpływ ultradźwięków oraz proces zestalania pływającej kropli rozpuszczalnika. Końcowym etapem badań było zastosowanie odpowiedniej techniki ekstrakcyjnej do ilościowego oznaczania wybranych analitów. Próbki pobrano z Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w Białymstoku oraz wód powierzchniowych na terenie województwa podlaskiego oraz z innych rejonów Polski. Analizę zawartości fitosteroli przeprowadzono w wybranych produktach spożywczych oraz w suplementach diety.

The aim of the dissertation was to develop new extraction procedures for isolation and enrichment of selected hypolipidemic compounds (statins and phytosterols). The choice of drugs was dictated by widespread use of statins in the treatment of lipid disorders. Phytosterols are a component of many food products and also tend to lower cholesterol levels in blood serum. In the literature part I presented the characteristics of the tested compounds, their mechanism of action, the presence of statins in the environment and phytosterols in food. I discussed modern techniques for separation of analytes, their modifications, and use in laboratory practice. Moreover I have described the application of liquid chromatography coupled with mass spectrometer for analysis of statins and phytosterols. In this work I used the following techniques: solid phase extraction, micellar extraction and cloud point extraction, stir bar sorptive extraction, ultrasound - assisted emulsification microextraction, dispersive liquid-liquid microextraction and its modifications with using the effect of the ultrasound and the solidification of floating organic drop. The final step of research was the use of a suitable extraction techniques for the quantitative determination of selected analytes. Samples were taken from Municipal Sewage Treatment Plant in Białystok and surface waters in the region of Podlasie and other Polish regions. Phytosterol content analysis was carried out in selected foods and dietary supplements.