Tajemnica Istnienia albo Człowiek wobec zła: Don Ildebrando Gustawa Herlinga-Grudzińskiego

Abstract

Don Ildebrando Gustawa Herlinga-Grudzińskiego to zbiór opowiadań, który można uznać za artystyczne spełnienie pisarza i wyraz jego fascynacji przeżyciami egzystencjalnymi mającymi charakter doświadczeń granicznych. Teksty tworzące cykl sytuują istnienie człowieka między Dobrem i Złem. Aby zbliżyć się do Tajemnicy Istnienia, która realizuje się w chwili konfrontacji człowieka ze Złem, w pracy poddano analizie kontekst filozoficzny prozy Herlinga, ze szczególnym uwzględnieniem personalizmu oraz myśli egzystencjalnej. Przedstawiono także podjęte przez pisarza poszukiwania genologicznej formuły stwarzającej możliwość opisania doświadczeń konstytuujących Tajemnicę Istnienia. Zdefiniowano również genologiczną tożsamość zbioru, zwracając uwagę na realizującą się w różnych perspektywach otwartość opowiadań. Następnie w tekstach tworzących Don Ildebrando zbadano jeden wybrany aspekt Tajemnicy Istnienia i podjęto próbę pokazania konfrontacji osoby z przeżyciem egzystencjalnym człowieka. Zwrócono uwagę na to, że dla pisarza istotną kategorią opisującą Tajemnicę Istnienia jest spotkanie człowieka ze Złem. Finał rozważań stanowi próba odpowiedzi na pytanie, jak człowiek może oswoić Tajemnicę Istnienia, aby jej doświadczenie było możliwe do udźwignięcia. Podkreślono ocalającą wartość codzienności, autentycznego przeżycia religijnego oraz aktu tworzenia sztuki.

Don Ildebrando by Gustaw Herling-Grudzinski is a short stories collection. It may be perceived as artistic fulfilment and an example of the writer’s fascination with the liminal experiences. The man’s existence is placed between Good and Evil in these short stories. This thesis concentrates on analysing the philosophical context of Herling’s writings with the aim to discover the Mystery of Existence. This aim was achieved by concentrating on personalism and existentialism. It also describes Herling’s search for genological formula creating an opportunity to depict the experiences that constitute the Mystery of Existence. The author defined Don Ildebrando’s genological identity by emphasising the stories’ open character, which has been achieved in many ways. Furthermore, the author chose one aspect of the Mystery of Existence that was presented in the short stories collection and then tried to present the man’s confrontation with existential experiences. The author emphasises that the man’s confrontation with Evil is, in Herling’s mind, the fundamental category describing the Mystery of Existence. In conclusion, the author tries to answer the question how a man can domesticate the Mystery of Existence in a bearable way. The author emphasises that this domestication may be achieved by everyday life, authentic religious experience and art creating.