Stygmatyzacja społeczna jako perspektywa teoretyczno-empiryczna na podstawie analizy przypadku byłej skazanej

Abstract

W artykule podjęto próbę przedstawienia perspektywy stygmatyzacji jako kategorii teoretycznej oraz analitycznej związanej z sytuacją kobiety, byłej skazanej. Koncepcja stygmatyzacji, stanowiąca jedną z głównych kategorii analitycznych wydobytych w toku badań własnych, posłużyła autorce jako egzemplifikacja, symptomatologia biograficznego uczenia się, zachodzącego w doświadczeniach dorosłej kobiety poddanej dryfowi rzeczywistości postpenitencjarnej – wstydu, upokorzenia, piętna. Narracja badanej zakreśla ramy obciążenia ryzykiem zewnętrznym, ale i wewnętrznym, jak też ryzyka, podejmowanego w ramach przekraczania siebie. Dokonano próby rozumienia aktualnej sytuacji badanej w inkluzyjnej walce, a nie oceny jej postępowania, lokując dociekania badawcze w paradygmacie konstruktywistycznym i interpretacyjnym. Głównym celem uczyniono próbę rekonstrukcji oraz opisu sposobu zarządzania sobą oraz negocjowania tożsamości w interakcjach społecznych kobiety dzieciobójczyni po odbyciu wyroku. W badaniach wykorzystano interpretacyjną analizę hermeneutyczno-fenomenologiczną, koncentrującą się na zrozumieniu doświadczeń badanej oraz opisie postrzegania samej siebie. Zdobyta wiedza wskazuje swoistą perspektywę badań nieczęsto obecnych w dyskursie naukowym. Analiza materiału empirycznego wykazała, iż możliwości dekonstruowania i przezwyciężania separacji przez badaną aktualnie blokują szansę na socjalizację z powodu nieprzepracowania kryzysu stygmatyzacji społecznej i doświadczeń.

In the article, attempts were made to describe social stigmatisation as a theoretical and an analytical category based on a case analysis of a former female convict. Stigmatisation emerged as the main analytical category in the presented research, and it was used in the study to present examples and symptoms of biographical learning based on the experiences of an adult woman, affected by the post-incarceration syndrome, and her efforts to cope with shame, humiliation, and stigma. The presented narrative focuses on external and internal risks after incarceration, as well as the subject’s efforts to cope with difficulties after being released from prison. Attempts were made to analyse the subject’s situation in her struggle for social inclusion, but not her conduct, and the research framework was based on the constructivist and interpretivist paradigm. The main aim of the study was to reconstruct and describe self-management and identity negotiation processes by a former female prisoner convicted of infanticide. The study involved an interpretative phenomenological analysis to gain a better understanding of the subject’s experiences and self-perception. The results indicate that the adopted research perspective is weakly represented in scientific discourse. The analysis of the empirical material showed that the respondent’s ability to deconstruct and overcome separation, currently blocks the opportunity for socialisation due to the failure to work through the crisis of social stigma and experience.