Metody pracy kuratorów sądowych wykonujących orzeczenia w sprawach karnych w świetle badań

Abstract

W artykule dokonano podsumowania badań nad działalnością wychowawczą, resocjalizacyjną, profilaktyczną i readaptacyjną prowadzoną przez kuratorów sądowych, wykonujących orzeczenia w sprawach karnych. Powołany przez Instytut Wymiaru Sprawiedliwości zespół badawczy opracował kwestionariusz ankiety badawczej, a następnie przeprowadził badanie empiryczne (aktowe) na próbie ponad 500 zakończonych postępowań wykonawczych w sprawach karnych, w których orzeczono dozór kuratora sądowego oraz analizę dogmatyczną, statystyczną, komparatystyczną i wyniki obserwacji nieuczestniczącej w obszarze wyznaczonym przedmiotem raportu. Artykuł zawiera opis najbardziej doniosłych fragmentów tych badań, które dotyczą przygotowania do pracy, diagnozy, a następnie wskazania sposobu planowania, ewaluacji i doboru metod pracy resocjalizacyjnej przez kuratorów dla dorosłych. Z przeprowadzonych badań wynika między innymi, iż metoda indywidualnych przypadków (casework) wskazywana powszechnie przez praktyków jako dominująca, nie jest metodą powszechną projektowania oddziaływań wobec osób pozostających pod dozorem kuratora sądowego. Zdarza się, że postępowanie realizowane jest według jej założeń, mimo iż nie dochodzi do jej scharakteryzowania w prowadzonej dokumentacji dozoru. Niewątpliwie jednak można stwierdzić, że główną metodą oddziaływania indywidualnego przez kuratora na sprawcę przestępstwa są psychotechniki bezpośrednie – najczęściej utożsamiane z motywowaniem, dialogiem, rozmową, perswazją, uświadamianiem, przekonywaniem i wsparciem. Równorzędnie obok nich występują rozbudowane metody kontrolowania zachowania probanta. W artykule zawarto również wnioski, zalecenia, rekomendacje i postulaty de lege ferenda rozwiązań systemowych dotyczących utrzymania trendów wzrostowych w zakresie podnoszenia skuteczności działalności kuratorów sądowych.

The article summarizes the research on educational, social rehabilitation, preventive and readaptation activities carried out by probation officers who enforce judgments in criminal cases. The research team appointed by the Institute of Justice developed a research questionnaire, and then conducted an empirical (file) study on a sample of over 500 completed executive proceedings in criminal cases, in which probation officer supervision had been judged, as well as dogmatic, statistical and comparative analysis accompanied by the results of non-participant observation in the area designated by the subject of the report. The article contains a description of the most significant fragments of these studies, which concern preparation for work, diagnosis, and then an indication of the planning manner, evaluation and selection of methods of rehabilitation work by probation officers for adults. The conducted research shows, inter alia, that the method of casework, generally indicated by practitioners as the dominant one, is not a common method of designing interactions with people under the supervision of a probation officer. It happens that the procedure is carried out in accordance with its assumptions, although it is not characterized in the supervision documentation. Undoubtedly, however, it can be claimed that the main method of individual influence by the probation officer on the criminal are direct psychotechnics - most often identified with motivating, dialogue, conversation, persuasion, raising awareness, encouragement and support. At the same time, there are extensive methods of controlling the behavior of the probate. The article also contains conclusions, recommendations and postulates de lege ferenda of systemic solutions for maintaining upward trends in increasing the effectiveness of probation officers’ activities.