Przejawy i uwarunkowania tożsamości negatywnej u młodzieży w okresie wczesnej adolescencji z lekką niepełnosprawnością intelektualną

Abstract

W artykule podjęto problem tożsamości negatywnej, wyrażającej się w zachowaniach ryzykownych u młodzieży w okresie wczesnej adolescencji. Tożsamość negatywna może mieć u dorastających charakter przejściowy, ale może też zostać utrwalona na skutek różnych czynników, co w dalszej perspektywie prowadzi do negacji norm kulturowych i prawnych oraz przyswajania kultury przestępczej. Kontekst teoretycznych rozważań stanowi koncepcja, socjalizacji w opracowaniu Klausa Hurelmana, ujęcie psychospołecznego rozwoju ego według Erica H. Eriksona, koncepcja społecznego środowiska rozwoju Urie Bronfenbrennera, a także rozważania na temat ponowoczesności Zygmunta Baumana i społeczeństwa ryzyka Urlicha Becka. Analiza i interpretacja wyników badań jakościowych pozwoliła potwierdzić występowanie zachowań trudnych u adolescentów z niepełnosprawnością intelektualną oraz zidentyfikować cztery grupy czynników ryzyka tożsamości negatywnej: 1) dotyczących dysfunkcjonalności środowiska rodzinnego, (2) związanych ze szkołą oraz nieadekwatną ofertą edukacyjną, (3) odnoszących się do niepełnosprawności i reakcji na nią otoczenia społecznego, (4) uwzględniających przemiany społeczno-kulturowe.