Adam Mickiewicz i Ukraina. Studia

Abstract

Niniejsza monografia poświęcona jest relacji Adama Mickiewicza (1798–1855), najwybitniejszego poety polskiego romantyzmu, do szeroko pojętej problematyki Ukrainy. Mimo stereotypowego wiązania poety wyłącznie z Ziemiami Północnymi, jego twórczość obejmowała liczne kraje i kultury, w tym ukraińską, która stanowiła znaczący, choć dotąd niekompletnie zbadany element jego idei i estetyki. Niniejszy tom kompleksowo analizuje ten temat, koncentrując się na estetyce obrazów ziem ukraińskich (z wpływem Sofijówki Trembeckiego), stosunku poety do Szkoły Ukraińskiej w polskim romantyzmie, jego poglądach na historię i przyszłość tych ziem, a także na recepcji Mickiewicza w literaturze ukraińskiej.

Przedmiotowa monografia jest rezultatem projektu naukowego, którego zwieńczeniem była Międzynarodowa Jubileuszowa Konferencja Naukowa „Adam Mickiewicz i Ukraina. Obraz kraju – obraz poety – recepcja – konteksty europejskie” (Białystok – Kijów, wrzesień 2022). Sesja, zorganizowana przez Uniwersytet w Białymstoku i Kijowski Narodowy Uniwersytet im. Tarasa Szewczenki, odbyła się w trybie hybrydowym, gromadząc 22 badaczy z Polski, Ukrainy i Austrii. Zebrane prace, pod redakcją prof. Jarosława Ławskiego, zostały podzielone na trzy rozdziały: I. Między poetyką a polityką (wpływ Ukrainy na młodego Mickiewicza i jego wykłady w Collège de France), II. Interpretacje – Paralele (toposy poetyckie, porównania z twórczością Zaleskiego i Izopolskiego) oraz III. Wektory recepcji (wpływ „wątku ukraińskiego” na literaturę ukraińską). Publikacja ta pogłębia wiedzę o związkach wieszcza z Ukrainą, udowadniając, że jego zainteresowanie tymi ziemiami, postrzeganymi jako integralna część Rzeczypospolitej Obojga Narodów, jest widoczne już w najwcześniejszych tekstach.***

*** This monograph thoroughly examines the relationship between Adam Mickiewicz (1798–1855), the leading poet of Polish Romanticism, and the widely understood subject of Ukraine. Although Mickiewicz is often stereotypically associated with Lithuanian lands, his work and life embraced a broad range of European and Slavic cultures, with the 'Ukrainian' theme being a significant but previously unexamined component. This volume is the culmination of a scholarly project that addresses the aesthetics of Ukrainian images in his work (influenced by Trembecki's Sofijówka), his stance toward the Ukrainian school in Polish Romanticism, his views on Ukrainian history and culture, and his profound influence on Ukrainian literature through translations.

The project included the international academic conference “Adam Mickiewicz and Ukraine. Image of the country – image of the poet – reception – European contexts” (Białystok – Kyiv, September 2022). Due to the war, the session was conducted in a hybrid mode, organized by the University of Białystok and the Taras Shevchenko National University of Kyiv, bringing together 22 scholars from Ukraine, Poland, and Austria. The collected works, edited by Professor Jarosław Ławski, are divided into three chapters: I. Between Poetics and Politics (exploring Ukraine’s influence on the young poet and his Collège de France lectures), II. Interpretations – Parallels (presenting poetic topoi and comparisons with other writers of the Ukrainian school), and III. Vectors of Reception (analyzing Mickiewicz’s impact on Ukrainian literature). The publication demonstrates that Mickiewicz’s engagement with Ukraine, far from being limited to his exile in the Russian Empire, is evident in his earliest texts and his vision of the First Republic as a historical and cultural whole.