Rys historyczny fabryki Jakuba A. B. Markusa w Białymstoku przy ul. Jurowieckiej 29

Abstract

Pierwsza manufaktura włókiennicza Abrama Bersza Markusa powstała w 1877 r. i funkcjonowała najprawdopodobniej przy ul. Mikołajewskiej (dziś Sienkiewicza). Dzięki koniunkturze gospodarczej Abram Bersz zyskał kapitał, który zainwestował w nowy zakład produkcyjny, przeniesiony w 1893 r. na ul. Pocztową (dziś Jurowiecka). W 1896 r. fabrykę po ojcu przejął Jankiel vel Jakub Abram Berszowicz Markus, rejestrując ją pod nazwą „Jakub A. B. Markus”. Jakub zmarł ok. 1911 r., pozostawiając fabrykę włókienniczą przy ul. Jurowieckiej wdowie Helenie i pięciu synom. Potomkowie Jakuba prowadzili przedsiębiorstwo do 1939 r. Był to jeden z największych zakładów sukienniczych Białegostoku w okresie międzywojennym, zatrudniający w 1922 r. ponad 200 robotników. W 1921 r., w wydawnictwie „Białystok Ilustrowany”, Markusowie opublikowali rycinę, przedstawiającą zakład w jego największym rozkwicie. Pozwoliła ona na odtworzenie chronologii powstawania budynków, wchodzących w skład zespołu fabrycznego oraz ich architektury. Jest to źródło rzadkie i cenne, tym bardziej, że fabryka rodu Markusów nie przetrwała II wojny światowej, a pozostałe po niej ruiny rozebrano w latach 50. XX w.