Opieka patronacka rodów Paców i Branickich nad klasztorem dominikanów w Choroszczy

Abstract

Artykuł omawia sposób realizacji prawa patronatu przysługującego właścicielom Choroszczy, w pierwszej kolejności nad kościołem parafialnym, a od 1654 r. nad klasztorem dominikanów. Przedstawia zakres opieki i rodzaje fundacji ze strony Paców (włącznie z opisem uposażenia klasztoru), a następnie rodu Branickich. Stefan i Anna Pacowie dokonali przed 1633 r. rozszerzenia beneficjum kościoła parafialnego, zaś ich syn Mikołaj Stefan Pac, biskup wileński, sprowadził w 1654 r. do Choroszczy dominikanów. Na ich potrzeby wzniósł pierwsze zabudowania klasztorne, powiększył majątek konwentu, wyposażył świątynię nowymi paramentami liturgicznym oraz przywiózł z Rzymu relikwie świętych oraz obraz Jezusa niosącego krzyż. Najpełniejszą opiekę patronacką nad choroszczańskimi dominikanami rozwinęli Braniccy. Katarzyna Scholastyka z Sapiehów, wdowa po Stefanie Mikołaju Branickim zapisała na rzecz klasztoru sumy na jego odbudowę po pożarze w 1707 r., ufundowała także szereg paramentów liturgicznych. Jan Klemens Branicki, syn Stefana Mikołaja i Katarzyny Scholastyki, wzniósł w latach 1752-1758 nową świątynię parafialną, w latach ok. 1763-1764 zabudowania konwentualne oraz ufundował nowy szpital przy klasztorze. Również trzy żony Jana Klemensa Branickiego - Katarzyna Radziwiłłówna, Barbara Szembekówna i Izabela Poniatowska dokonały szeregu pobożnych fundacji na rzecz dominikanów, głównie wyposażając ich świątynię w nowe paramenta liturgiczne.