Osoby z niepełnosprawnością w izolacji penitencjarnej – pozór a/i rzeczywistość

Abstract

W artykule podjęto próbę opisania wycinka rzeczywistości penitencjarnej osób z niepełnosprawnością dotyczącego podejmowanych wobec nich działań pomocowych. Istotę rozważań stanowi pytanie: jak człowiekowi „podwójnie” naznaczonemu społecznie – wskutek niepełnosprawności i izolacji więziennej – pomóc w odzyskaniu godności osobistej oraz zdolności do samodzielnego, na miarę jego możliwości i potrzeb, uczestnictwa w życiu społecznym. Przyjmując za podstawę rozważań holistyczny model niepełnosprawności, sytuację osadzonych w zakładach karnych rozpatrywano w perspektywie interakcyjnej, z uwzględnieniem działań ukierunkowanych bezpośrednio na osoby z niepełnosprawnością (działania terapeutyczne/rehabilitacyjne) oraz ich środowisko fizyczne i społeczne (działania normalizacyjne). W wyniku analizy dostępnych źródeł (literatury przedmiotu, raportów i materiałów publicystycznych) wskazano na liczne mankamenty w organizacji i przebiegu działań pomocowych podejmowanych w jednostkach penitencjarnych na rzecz osadzonych z niepełnosprawnością, co w konsekwencji przekłada się na ich znikomą skuteczność.

In this article an attempt was made to describe a segment of penitentiary reality pertaining to people with disabilities in light of their aid efforts. The essence of the idea is: how to help a “doubly” marked person – due to their disability and prison isolation – regain personal dignity and independence, to the extent of their capacity and needs, and participate in social life. Based on the holistic model of disability, the situation of imprisoned inmates was con sidered from an interactive perspective, taking into account actions directed at people with disabilities (therapeutic/rehabilitative actions) as well as their physical and social environment (normative activities). As a result of the analysis of available resources (literature of the subject, reports and journalistic materials), numerous shortcomings in the organization and the course of aid activities undertaken in penitentiary units for disabled prisoners were pointed out, which in turn resulted in their negligible effectiveness.